Навіны

Выступ кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Паўла Латушкі на сайд-івэнце «Беларуская сітуацыя ў МКС: юрысдыкцыя МКС і неабходнасць падтрымкі дзяржамі-удзельніцамі» ў рамках 23-й сесіі Асамблеі Міжнароднага крымінальнага суда

2 снежня 2024 года, Гаага

Паважаны кіраўнік міжнароднага прадстаўніцтва Міністэрства юстыцыі Літвы, спадар Дзіковіч, прадстаўнікі дзяржаў-удзельніц МКС.

Паважаныя арганізатары і дакладчыкі, паважаныя госці,

Перш за ўсё, дзякуй за прыцягненне ўвагі да Беларусі і злачынстваў, якія здзяйсняюцца рэжымам як унутры краіны, так і за яе межамі. Гэта першае ў гісторыі мерапрыемства, прысвечанае сітуацыі ў Беларусі, на Асамблеі Міжнароднага крымінальнага суда.

Прайшло чатыры з паловай гады з таго часу, як Беларусь стала арэнай масавых зверстваў... Чатыры гады цяжкіх міжнародных злачынстваў, такіх як масавыя катаванні, бесчалавечнае і прыніжаючае годнасць абыходжанне, згвалтаванні і іншыя формы сэксуальнага гвалту, гвалтоўныя знікненні, адвольныя заключэнні і забойствы…

Усе гэтыя зверствы адбываюцца ва ўмовах поўнай беспакаранасці для злачынцаў.

Рэжым у Мінску стварыў неверагодна эфектыўную машыну для масавага пераследу і рэпрэсій супраць тых, каго яны лічаць «нелаяльнымі». Гэты рэжым распрацаваў і ўкараніў цэлую дзяржаўную палітыку пераследу, увёўшы заканадаўства, накіраванае на дыскрымінацыю так званых нелаяльных, з мэтай, як неаднаразова заяўляў сам Аляксандр Лукашэнка, «ачысціць беларускае грамадства».

Створаная атмасфера страху, тэрору і пераследаў вымусіла каля 300,000 чалавек пакінуць сваю радзіму. Гэта азначае, што кожны трыццаты жыхар пакінуў Беларусь. У іх проста не заставалася іншага выбару. Мы разглядаем усіх гэтых людзей як ахвяр злачынства дэпартацыі, злачынства супраць чалавечнасці.

Аднак беларускія ўлады не спыніліся на выгнанні часткі насельніцтва за межы Беларусі; яны працягваюць пераследаваць беларусаў за мяжой.

Беларусы за мяжой і ў выгнанні падвяргаюцца:

• запалохванню і пагрозам гвалтам;

• ціску і крымінальнаму пераследу іх сваякоў і сяброў;

• судоваму пераследку, а менавіта: крымінальным справам, ініцыяваным па палітычных матывах, завочным судовым працэсам без выканання належных працэдур, канфіскацыі маёмасці;

• пазбаўленню іншых фундаментальных правоў.

Мы лічым, што гэтыя дзеянні ў сукупнасці ўяўляюць сабой злачынства супраць чалавечнасці ў форме пераследу, здзейсненае высокапастаўленымі прадстаўнікамі рэжыму за межамі краіны супраць беларусаў у выгнанні.

Такім чынам, 30 верасня Літва стала першай краінай, якая, прытрымліваючыся ідэалаў міжнароднага правасуддзя, скарысталася сваім правам у адпаведнасці з артыкулам 14 Рымскага статута і перадала ў Офіс Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда сітуацыю з трансгранічнымі злачынствамі супраць чалавечнасці, здзейсненымі высокапастаўленымі прадстаўнікамі рэжыму Лукашэнкі.

Адно з найважнейшых пытанняў сёння:

Ці далучацца іншыя краіны да ініцыятывы Літвы ў будучыні?

Практыка паказвае, што далучэнне іншых дзяржаў-удзельніц да звароту мае вялікае значэнне для поспеху гэтага працэсу.

Мы таму заклікаем нашых партнёраў — асабліва Польшчу і Латвію, якія далі прытулак большасці беларускіх бежанцаў, — падтрымаць зварот Літвы, умацаваць гэтыя намаганні па забеспячэнні адказнасці. І я шчыра веру, што сённяшняя выдатная экспертная дыскусія прадаставіць удзельнікам пераканаўчыя аргументы.

Дзякуй!

Крыніца: НАУ

Беларусь – гэта еўрапейская краіна. Яе народ падзяляе тыя ж каштоўнасці, што і людзі ў Варшаве, Парыжы і Берліне – свабоду, годнасць і самавызначэнне. На вуліцах Мінска, Гродна і Віцебска чуваць імкненні тысячаў беларусаў, якія рызыкавалі жыццямі ў 2020 годзе, мірна пратэстуючы за дэмакратычную будучыню. Яны зрабілі свой выбар: яны хочуць, каб Беларусь стала свабоднай і незалежнай краінай.

Аднак сёння Беларусь знаходзіцца на раздарожжы. Падтрымліваючы Украіну, мы не павінны забывацца пра Беларусь. Застанецца яна пад уладай дыктатара, які абслугоўвае імперскія амбіцыі Расіі, ці выбера новы курс да Еўропы і дэмакратыі? Гэта пытанне не толькі пра будучыню Беларусі – гэта пытанне пра будучыню самой Еўропы. Дэмакратычная Беларусь стане ключом да доўгатэрміновага міру і стабільнасці ва Усходняй Еўропе.

Падтрымка ЕС беларускага народа

З 2020 года Еўрапейскі Саюз дэманструе нязменную падтрымку беларускага народа. ЕС увёў шэраг пакетаў санкцыяў супраць рэжыму Лукашэнкі, накіраваных на тых, хто адказны за рэпрэсіі супраць апазіцыі, грамадзянскай супольнасці і парушэнні правоў чалавека. Гэтыя санкцыі закранулі ключавыя сектары беларускай эканомікі, якая фінансуе як унутраныя рэпрэсіі, так і злачынную вайну супраць Украіны.

ЕС таксама працягвае падтрымліваць беларускі народ. Больш за 140 мільёнаў еўра былі накіраваныя на дапамогу грамадзянскай супольнасці, незалежным медыя і праваабаронцам. Беларусь стала другой пасля Украіны краінай па колькасці грамадзянаў, якія атрымалі візы і міжнародную абарону ў ЕС. Станам на 2022 год больш за 400 000 грамадзянаў Беларусі пражываюць у ЕС. Гэтая падтрымка стала крытычна важнай для захавання дэмакратычнага руху нават ва ўмовах жорсткіх рэпрэсіяў. Акрамя таго, ЕС паабяцаў 3 мільярды еўра на падтрымку мірнага дэмакратычнага пераходу ў будучыні.

Што трэба зрабіць?

ЕС павінен захоўваць і ўмацоўваць двухбаковы падыход: ізаляваць рэжым і падтрымліваць беларускі народ.

1. Умацоўваць санкцыі. Рэжым Лукашэнкі з’яўляецца прамым саўдзельнікам у вайне Расіі супраць Украіны, дазваляючы выкарыстоўваць тэрыторыю Беларусі для агрэсіі. Санкцыі з’яўляюцца інструментам для ўздзеяння на паводзіны рэжыму. Яны павінны працягваць быць нацэленымі на архітэктараў рэпрэсіяў. Рэжым павінен быць пазбаўлены рэсурсаў, якія ён выкарыстоўвае для захавання ўлады і дэстабілізацыі рэгіёна. Мы таксама павінны падтрымліваць намаганні па прыцягненні вінаватых да адказнасці.

2. Працягваць падтрымліваць грамадзянскую супольнасць і дэмакратычныя сілы. Праваабаронцы, незалежныя медыя і дэмакратычныя сілы з’яўляюцца асновай супраціву. Ім патрэбная мэтавая дапамога – фінансавая, тэхнічная, палітычная, каб захаваць агонь свабоды. Мы павінны супрацьстаяць дэзінфармацыі, падтрымліваць сем’і рэпрэсаваных і ўмацоўваць ініцыятывы, якія спрыяюць нацыянальнай ідэнтычнасці. Спробам Расіі сцерці беларускую мову, культуру і ідэнтычнасць трэба даць адпор. Мы вітаем рашэнне Еўрапейскага парламента аб падпісанні ліста супрацоўніцтва з беларускімі дэмакратычнымі сіламі.

3. Пашыраць мабільнасць для звычайных беларусаў. Закрываючы дзверы для рэжыму, мы павінны пакідаць іх адкрытымі для людзей. Праграмы мабільнасці, асабліва для моладзі, павінны быць пашыраныя. Беларусы павінны мець магчымасць атрымліваць візы і працягваць мець доступ да адукацыі і працы ў ЕС.

4. Вызваліць палітычных зняволеных. З больш чым 1 300 чалавек за кратамі – многія знаходзяцца ў поўнай ізаляцыі. Мы павінны працягваць нашыя аб’яднаныя намаганні для іх вызвалення. Некаторыя зняволеныя знаходзяцца ў крытычным стане і павінны быць вызваленыя неадкладна. Мы павінны выкарыстоўваць усе даступныя інструменты, уключаючы санкцыі і дыпламатычныя намаганні, каб не толькі дабіцца вызвалення ўсіх палітвязняў, але і пакласці канец рэпрэсіям у цэлым.

Еўрапейская будучыня для Беларусі

Самое галоўнае – мы павінны паказаць беларускаму народу яснае бачанне еўрапейскай будучыні. Беларусы павінны ведаць, што аднойчы, калі яны будуць гатовыя, дзверы ЕС будуць адкрытыя для іх краіны.

Падтрымка ЕС дэмакратычнай Беларусі – гэта не толькі маральны абавязак, але і стратэгічная неабходнасць. Дэмакратычная Беларусь дапаможа забяспечыць мір і стабільнасць у рэгіёне, аслабіць уплыў Расіі на Усходнюю Еўропу і палепшыць бяспеку Еўропы ў цэлым.

Час дзейнічаць

Беларусь – гэта не проста суседняя краіна, гэта частка нашай агульнай еўрапейскай гісторыі. ЕС застанецца нязменным у сваёй падтрымцы беларускага народа і яго імкненняў да дэмакратычнай і незалежнай Беларусі як часткі мірнай і аб’яднанай Еўропы.

Аўтары: Святлана Ціханоўская, лідарка дэмакратычнай Беларусі, і Жазэп Барэль, Вярхоўны прадстаўнік ЕС па замежных справах.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

26 лістапада 2024 года ў Атаве адбыліся стратэгічныя кансультацыі Ураду Канады і прадстаўнікоў беларускіх дэмакратычных сілаў: Святланы Ціханоўскай і яе Офіса, членаў Аб’яднанага Пераходнага Кабінета і прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці Беларусі. 

Сустрэча прайшла ўпершыню і была прысвечаная пытанням:
– абароны асноўных правоў чалавека;
– дэмакратычнай устойлівасці;
– мэтанакіраваным санкцыям;
– дэмакратызацыі;
– вяршэнства права;
– дзеянням па забеспячэнні адказнасці рэжыму Лукашэнкі.  

Удзельнікі выказалі сур’ёзную занепакоенасць працяглым ігнараваннем волі беларускага народа, асабліва напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2025 года ў Беларусі, якія, як чакаецца, не будуць свабоднымі і справядлівымі.  

Бакі рашуча асудзілі сістэматычнае выкарыстанне катаванняў, нечалавечага і зневажальнага абыходжання або пакарання, утрымання без сувязі са знешнім светам і іншых формаў рэпрэсіяў у Беларусі. Яны заклікалі да неадкладнага вызвалення ўсіх палітычных зняволеных і аднаўлення дэмакратычных свабод у краіне.  

Канада падкрэсліла прыхільнасць узмацненню міжнародных намаганняў па супрацьдзеянні ўплыву Расіі і абароне правоў грамадзянаў Беларусі, уключаючы іх права на самавызначэнне. Бакі адзначылі важнасць усталявання сувязяў паміж беларускай грамадзянскай супольнасцю і дэмакратычнымі інстытутамі Еўропы і Паўночнай Амерыкі, а таксама ўмацавання міжнародных сетак, якія падтрымліваюць беларусаў у барацьбе за свабоду, правы чалавека і незалежнасць.  

Урад Канады пацвердзіў прыхільнасць да выкарыстання мэтанакіраваных санкцыяў супраць асобаў і арганізацыяў, якія парушаюць правы чалавека або падтрымліваюць, наўпрост ці ўскосна, агрэсіўную вайну Расіі супраць Украіны.  

Улічваючы важную ролю незалежных СМІ, абодва бакі пагадзіліся падтрымліваць беларускіх журналістаў і медыяарганізацыі – асабліва тыя, што забяспечваюць дакладную інфармацыю аўдыторыі як унутры Беларусі, так і за яе межамі.  

Кансультацыі Канады з беларускімі дэмакратычнымі сіламі пацвердзілі агульнае бачанне свабоднай і дэмакратычнай Беларусі: вольнай ад прыгнёту, карупцыі і замежнага ўмяшання. Бакі выказалі гатоўнасць працягваць адстойваць агульныя дэмакратычныя каштоўнасці і свабоды, паглыбляючы партнёрства праз узмоцненае супрацоўніцтва і рэалізацыю сумесных ініцыятываў, накіраваных на будаўніцтва будучыні, дзе Беларусь будзе свабоднай ад прыгнёту і знешняга ўмяшання. 

Крыніца: Святлана Ціханоўская

28 лістапада акружны суд Познані пастанавіў адмовіць у экстрадыцыі беларуса Дзмітрыя Плескачова. Суд прызнаў, што запыт на экстрадыцыю актывіста, якога пераследуе рэжым Лукашэнкі, з’яўляецца палітычна матываваным.

«Экстрадыцыя стала б грубым парушэннем прынцыпаў міжнароднага права. Мы ўдзячныя польскім уладам за іх паслядоўную падтрымку ў барацьбе за дэмакратычныя каштоўнасці і абарону правоў беларусаў і беларусак», – адзначыў па заканчэнні пасяджэння Леанід Марозаў, дарадца Святланы Ціханоўскай па прававых пытаннях.

Варта падкрэсліць: прадстаўнік польскай пракуратуры таксама заявіў аб незаконнасці патрабаванняў рэжыму Лукашэнкі аб экстрадыцыі.

Адмова ў экстрадыцыі стала магчымай дзякуючы зладжанай працы дэмакратычных сілаў і польскага адваката, які прадстаўляў інтарэсы Дзмітрыя ў судзе. Офіс Святланы Ціханоўскай загадзя атрымаў інфармацыю пра гэтую справу ад прадстаўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета па сацыяльнай палітыцы Вольгі Зазулінскай і праваабарончай арганізацыі «Dissident.by». Юрыдычная каманда Офіса аказала неабходную падтрымку і дапамогу Дзмітрыю і прысутнічала на пасяджэнні.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

У Атаве адбыліся першыя стратэгічныя кансультацыі паміж урадам Канады і беларускімі дэмакратычнымі сіламі – аналаг Стратэгічнага дыялогу з ЗША. Пра правядзенне кансультацыяў было вырашана на сустрэчы Святланы Ціханоўскай з міністаркай замежных справаў Канады Мелані Жалі. 

Кансультацыі праходзілі па наступных напрамках: 

1. Палітыка, бяспека і палітвязні.

2. Дэмакратызацыя і падтрымка беларускіх медыя.

3. Прыцягненне рэжыму да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці.

4. Непрызнанне «бязвыбараў-2025».

Інтарэсы беларускага боку адвакатавалі Святлана Ціханоўская і яе Офіс, прадстаўнік Аб’яднанага пераходнага кабінета Уладзімір Астапенка, прадстаўнікі НАУ, БелПол, а таксама журналісты незалежных беларускіх медыя. З канадскага боку бралі ўдзел прадстаўнікі ўраду, амбасадарка Канады ў Польшчы Кэтрын Годзін, МЗС, дырэктары дэпартаментаў, якія займаюцца санкцыямі і міжнародным правасуддзем.

Асноўная ўвага падчас кансультацыяў была прысвечаная падтрымцы незалежных СМІ, прыцягненню рэжыму Лукашэнкі да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці, «бязвыбарам» 2025 году і ваенна-палітычнай сітуацыі ў рэгіёне.

Святлана Ціханоўская адзначыла:

«Кансультацыі адкрылі новую старонку ў адносінах паміж Беларуссю і Канадай. Мы будзем працаваць разам для вызвалення палітвязняў, падтрымкі незалежных медыя і грамадзянскай супольнасці Беларусі. У наступным годзе Канада пачынае старшынства ў G7, і мы спадзяёмся, што Беларусь будзе адным з прыярытэтаў».

Мэта падобных камунікацыяў – выпрацоўка супольных пазіцыяў і прыярытэтаў па ключавых пытаннях і паляпшэнне праграмаў падтрымак. Правядзенне такіх кансультацыяў спрыяе прызнанню суб’ектнасці дэмакратычных сілаў.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Падчас працоўнага візіту ў Канаду Святлана Ціханоўская выступіла перад Парламенцкай асамблеяй НАТА, якая сабрала больш за 260 парламентарыяў з краінаў-чальцоў Альянсу і партнёрскіх дзяржаваў. Асноўныя тэмы асамблеі ўключалі вайну ва Украіне, трансфармацыю НАТА перад пагрозамі з боку аўтарытарных рэжымаў, а таксама шырокі спектр пытанняў бяспекі, з якімі сутыкаецца Альянс. 

Тэмы, якія Ціханоўская акрэсліла ў прамове:

 📌 Важнасць пераменаў у Беларусі.

📌 Неабходнасць падтрымкі дэмакратычных сілаў. Ціханоўская заклікала разглядаць дапамогу Беларусі не як дабрачыннасць, а як інвестыцыю ў бяспеку і стабільнасць рэгіёну.

📌 Перамога Украіны – ключ да свабоды Беларусі.

📌 Супраціў рэжыму. Беларусы працягваюць змагацца за перамены, нягледзячы на рэпрэсіі.

📌 Аўтарытарныя рэжымы не вечныя. Дыктатура выглядае моцнай, але яна крохкая.

📌 Заклік да дзеянняў. Лідарка дэмакратычных сілаў папрасіла міжнародную супольнасць адназначна асудзіць фальшывыя выбары ў Беларусі і падтрымаць ініцыятывы па прыцягненні рэжыму да адказнасці.

Святлана Ціханоўская: «Рэжым сам сябе не зменіць. Дыктатуру трэба замяніць дэмакратыяй, бо без гэтага палітвязні не будуць вызваленыя, правакацыі на мяжы не спыняцца, і Лукашэнка застанецца пагрозай для ўсяго рэгіёну. Беларусь не павінна стаць суцяшальным прызам для Пуціна. Давайце змагацца за будучыню, дзе Беларусь і Украіна свабодныя, а Еўропа аб’яднаная».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

З В’етнама экстрадавалі грамадзяніна Беларусі Васіля Верамейчыка, былога байца палка Каліноўскага, які ў 2020 годзе ўдзельнічаў у пратэстах у Беларусі, а затым пераехаў ва Украіну, дзе служыў намеснікам камандзіра батальёна «Волат». У 2024 годзе, пасля заканчэння службы, Васіль быў абраны ў Каардынацыйную раду і стаў сузаснавальнікам Асацыяцыі беларускіх ветэранаў.

Экстрадыцыя Васіля Верамейчыка – гэта прамое наступства рэпрэсіўнай палітыкі рэжыму Лукашэнкі, які працягвае пераслед апанентаў, выводзячы ўзровень рэпрэсіяў на міжнародны ўзровень. Офіс Святланы Ціханоўскай падкрэслівае неабходнасць узмацнення міжнародных механізмаў абароны правоў чалавека. Гэтая абарона неабходная не толькі беларусам і беларускам, якія ратуюцца ад рэпрэсіяў, але і тым, хто абараняе будучыню Еўропы, змагаючыся на баку Украіны.

Заклікаем міжнародную супольнасць:
– змяніць падыходы да разгляду справаў па прадастаўленні міжнароднай абароны, акцэнтуючы ўвагу на індывідуальным аналізе абставінаў кожнага асобнага выпадку;
– разарваць супрацоўніцтва з сілавымі структурамі Рэспублікі Беларусь;
– прыпыніць двухбаковыя пагадненні аб экстрадыцыі і прававой дапамозе з Рэспублікай Беларусь.

Настойліва рэкамендуем усім беларусам, якія знаходзяцца за межамі краіны, быць максімальна ўважлівымі і асцярожнымі, улічваючы магчымыя дзеянні спецслужбаў рэжыму Лукашэнкі. Каб мінімізаваць рызыку экстрадыцыі, звярайцеся з сайтам pashpart.org і правярайце спіс краінаў, куды небяспечна накіроўвацца беларусам, якія падпалі пад пераслед рэжыму.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Падчас працоўнага візіту ў Вену беларуская лідарка далучылася да мерапрыемства Арганізацыі бяспекі і супрацоўніцтва ў Еўропе (АБСЕ). Падзея сабрала амбасадараў і дыпламатаў, якія прадстаўляюць краіны-чальцы АБСЕ, а таксама сяброў групаў за дэмакратычную Беларусь.

Ціханоўская ўзняла актуальныя пытанні ў дачыненні да Беларусі, якія АБСЕ важна трымаць на парадку дня:

• Рэгіянальная бяспека

«Без дэмакратычнай Беларусі ў рэгіёне не будзе трывалага міру. Калі б рэжым Лукашэнкі скончыўся ў 2020 годзе, поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну, магчыма, і не пачалося б. Такім чынам барацьба за перамены ў Беларусі не з’яўляецца ўнутраным пытаннем».

• Беларусь на карце Еўропы

«Нашыя незалежнасць і існаванне знаходзяцца пад пагрозай. Магчыма, перамовы аб спыненні вайны ва Украіне пачнуцца найбліжэйшым часам. Баюся, што Беларусь будзе аддадзеная Пуціну ў якасці суцяшальнага прыза».

• Не дазволіць рэжыму перагарнуць старонку

«26 студзеня Лукашэнка правядзе так званыя «выбары», на якіх не будзе ні кандыдатаў, ні падліку галасоў, ні назіральнікаў. Былыя кандыдаты застаюцца ў турме, як і тысячы іншых беларусаў. Сотні тысячаў грамадзянаў – у выгнанні і пазбаўленыя выбарчых правоў. Пасля гэтага фарсу палітыка заходніх краінаў у дачыненні да Беларусі не павінна мяняцца».

• Пасярэдніцтва АБСЕ ў правядзенні пераходнага перыяду

«Мы распрацавалі план на выпадак непрадбачаных абставінаў: што робім мы і што павінна зрабіць міжнародная супольнасць, калі адкрыецца акно магчымасцяў. Дэмакратычныя сілы будуць гатовыя скіраваць Беларусь на еўрапейскі шлях развіцця. Але для гэтага спатрэбіцца пасярэдніцтва і падтрымка АБСЕ».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Беларуская лідарка падчас візіту ў Эстонію сустрэлася з міністрам замежных справаў Маргусам Цахкнам, міністаркай адукацыі Крысцінай Калас, міністаркай культуры Хэйдзі Пургай і міністрам унутраных справаў Лаўры Ляэнэметсам. 

З міністрам унутраных справаў Лаўры Ляэнэметсам Ціханоўская ўзняла наступныя пытанні: 

• легалізацыя беларусаў у Эстоніі; 

• стварэнне і адпраўка інструкцыяў у міграцыйныя органы Эстоніі пра тое, як працаваць з беларускімі кейсамі;

• выдача візаў і відаў на жыхарства студэнтам;

• пашпарты замежніка. 

З міністаркай адукацыі абмеркавалі: 

• дадатковыя стыпендыі для беларускіх студэнтаў;

• магчымасць увядзення беларускай мовы і гісторыі ў некаторых школах Таліна;

• адкрыццё Хола Луцкевіча, першага прэм’ера БНР, якія вучыўся ва ўніверсітэце Тарту.

З міністрам замежных справаў:

• так званыя «прэзідэнцкія выбары» ў Беларусі – Эстонія загадзя не прызнала «выбары 2025»;

• падтрымку пазову Літвы ў Міжнародны крымінальны суд супраць рэжыму за злачынствы супраць чалавечнасці;

• узмацненне ціску на рэжым, комплекс санкцыяў за парушэннеі правоў чалавека;

• падтрымка дэмакратычных сілаў;

• падтрымка Міжнароднага гуманітарнага фонду – эстонскія ўлады прынялі рашэнне выдзеліць сродкі на беларускіх палітвязняў.

З міністаркай культуры:

• пераклад беларускай літаратуры на эстонскую мову;

• правядзенне сумесных мерапрыемстваў у галіне культуры;

• праграмы падтрымкі для беларускіх актораў і студэнтаў;

• выстава Уладзіміра Цэслера ў Эстоніі.

Акрамя таго, Святлана Ціханоўская ўручыла міністру замежных справаў Эстоніі «Крыж добрасуседства» – вышэйшую ўзнагароду дэмакратычных сілаў Беларусі.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Чарговыя выбары прэзідэнта ў Беларусі, якія пройдуць 26 студзеня 2025 года, суправаджаюцца традыцыйнымі рэпрэсіямі. Штодзённа ў дамы дзясяткаў людзей урываюцца ўзброеныя сілавікі. Людзей брутальна затрымліваюць, некаторых збіваюць і катуюць. Сітуацыя перад новымі выбарамі толькі пагаршаецца. З верасня па сярэдзіну лістапада ў судах разгледзелі не менш за 1 213 палітычных адміністрацыйных справаў, абсалютная большасць з якіх — за "распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў". Масавыя затрыманні адбываюцца па ўсёй Беларусі, нават у маленькіх гарадах. "Вясна" распавядае, як улады "зачышчаюць" краіну ад "экстрэмістаў" перад выбарамі-2025. 

Прэвентыўная "зачыстка" актывістаў перад выбарамі — традыцыйная практыка рэжыму. Але цяпер пад яе трапляюць і тыя, хто чытае незалежныя СМІ, нават калі артыкул тычыцца здароўя, слухае беларускія "экстрэмісцкія" гурты ці выказвае салідарнасць з палітвязнямі. Жорсткія рэпрэсіі не спыняліся ні на дзень з пачатку перадвыбарчай кампаніі ў 2020 годзе, але цяпер сітуацыя толькі пагаршаецца. Праваабаронцы "Вясны" прааналізавалі, як у параўнанні з летнімі месяцамі павялічылася колькасць палітычных адміністрацыйных судоў за верасень, кастрычнік і палову лістапада.

Агулам за апошнія два з паловай месяцы праваабаронцы зафіксавалі 1 452 факты рэпрэсій (затрыманні, ператрусы, адміністрацыйныя суды і г.д.). За гэты перыяд беларускія суддзі разгледзелі 1 213 справаў паводле арт. 19.11 КаАП (распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў) і арт. 24.23 КаАП (несанкцыянаванае пікетаванне): 488 — у верасні, 537 — у кастрычніку, 188 — за першыя два тыдні лістапада. Пры гэтым цягам трох летніх месяцаў было разгледжана толькі 975 справаў. Асобна адзначым, што ўсе лічбы могуць быць значна большымі праз тое, што праваабаронцы не валодаюць усімі звесткамі пра рэпрэсіі.

У рэгіёнах Беларусі фіксуецца больш фактаў пераследу, чым у Мінску. Так, самай рэпрэсіўнай вобласцю з'яўляецца Гомельская — мінімум 337 чалавек былі асуджаныя ў адміністрацыйным парадку. Толькі ў Рэчыцы былі асуджаныя не менш за 98 чалавек. На другім месцы — Брэсцкая. Там адбыліся мінімум 278 судоў, большасць з якіх разглядалася ў Брэсце. Менавіта там судзяць тых, каго затрымліваюць на мяжы па вяртанні ў Беларусь. Апроч гэтага, масава судзяць і жыхароў Баранавічаў — 56 выпадкаў. Таксама людзей масава судзяць у Барысаве, Ваўкавыску, Глыбокім, Добрушы, Жлобіне, Лепелі, Мазыры, Наваполацку, Оршы, Пінску і іншых гарадах.

Падчас апошняга вядомага масавага рэйду сілавікоў 31 кастрычніка і 1 лістапада па ўсёй Беларусі былі затрыманыя некалькі дзясяткаў чалавек. Супрацоўнікі КДБ прыходзілі да людзей у межах крымінальнай справы, узбуджанай паводле арт. 357 КК (змова ці іншыя дзеянні, учыненыя з мэтай захопу дзяржаўнай улады). Вядома, што некаторым затрыманым задавалі пытанні наконт дваровых чатаў. 4 лістапада КДБ прызнаў "экстрэмісцкім фармаваннем" шэраг дваровых чатаў — меркавана, гэта і стала прычынай масавых затрыманняў.

Калі вы сутыкнуліся з палітычна матываваным пераследам, былі асуджаныя па адміністрацыйнай ці крымінальнай справай, адбывалі пераслед у ІЧУ, паведаміце, калі ласка, праваабаронцам праз тэлеграм @Viasnainfo. Дапамажыце зафіксаваць усе факты рэпрэсій, каб паказаць свету маштаб катастрофы з правамі чалавека ў Беларусі!

Крыніца: ПЦ "Вясна"

Як паведамілі ў Народнай амбасадзе Беларусі ў Аўстрыі:

«Раней такая практыка ў адносінах да беларусаў і беларусак не ўжывалася. Таму што была магчымасць звярнуцца ў амбасаду і атрымаць новы пашпарт (што стала немагчымым пасля ўказу, які спыніў аказанне консульскіх паслуг для беларусаў замежжа), або ў рэдкіх выпадках праверанага пераследу беларусы атрымлівалі статус уцекачоў. 

Аднак, як падкрэсліў суддзя, хадайніцтва аб міжнароднай абароне з'яўляецца правам кожнага грамадзяніна, а не неабходнай ўмовай, каб даказаць небяспеку вяртання ў краіну паходжання».

І вось сёння стала вядома, што адразу двум грамадзянам Беларусі ў Аўстрыі былі выдадзены пашпарты іншаземцаў.

«У кожным індывідуальным выпадку неабходна даказваць небяспеку паездкі ў Беларусь для прадаўжэння нацыянальнага пашпарта, а працэдура падачы на ​​пашпарт іншаземца не прадугледжвае глыбокай праверкі.

Магчыма адмова ў першай інстанцыі, але не варта апускаць рукі, можна пісаць абскарджанне ў зямельны суд. Народная амбасада Беларусі ў Аўстрыі гатова аказаць кансультацыйную дапамогу».

Падрабязней пра тое, як атрымаць пашпарт замежніка 👉 тут. Калі ёсць пытанні — звяртайцеся на пошту austria@belarusabroad.org

Народная амбасада Беларусі ў Аўстрыі будзе працягваць лабіраваць тэму пашпартоў замежніка, каб пашырыць магчымасці атрымання для тых, хто пакуль не падпадае пад прынятыя крытэры, напрыклад, студэнты і студэнткі альбо тыя, хто жыве ў краіне менш за 5 гадоў. Вельмі важна, што быў створаны такі прэцэдэнт, які дае магчымасць атрымання праязнога дакумента беларусам і беларускам у Аўстрыі. 

Крыніца: Народныя амбасады Беларусі

У верасні 2023 года незаконны рэжым Лукашэнкі спыніў аказанне консульскіх паслуг для беларусаў і беларусак, якія пражываюць за мяжой. Гэтае рашэнне паставіла тысячы беларусаў і беларусак у вельмі складанае становішча: каб падоўжыць свае дакументы ім заставаўся толькі адзін шлях — вярнуцца ў Беларусь. Аднак там ім пагражалі рэпрэсіі, праверкі сацыяльных сетак і рызыка крымінальнага пераследу, калі высветліцца, што яны калі-небудзь крытыкавалі рэжым або падпісваліся на апазіцыйныя рэсурсы.

У адказ на гэтыя абставіны Народныя амбасады Беларусі распачалі перамовы з уладамі іншых краін, каб абараніць беларусаў і беларусак, якія апынуліся ў гэтай уразлівай сітуацыі. У шэрагу краін удалося дамагчыся канкрэтных рашэнняў. Адна з такіх краін — Швецыя.

У сакавіку 2024 года Міграцыйнае ведамства Швецыі абвясціла, што беларусам і беларускам, якія афіцыйна пражываюць у Швецыі і баяцца за сваю бяспеку на радзіме, не варта вяртацца ў Беларусь для падаўжэння дакументаў. Замест гэтага Швецыя гатова выдаваць так званыя «пашпарты іншаземцаў» тым, хто мае права на пражыванне ў краіне.

Хаця прававая пазіцыя ўступіла ў сілу яшчэ вясной гэтага года, пра рэальныя выпадкаі выдачы пашпартоў іншаземцаў нічога не было вядома. І вось учора стала вядома, што аднаму з грамадзян Беларусі ў Швецыі быў выдадзены пашпарт іншаземца.

Народная амбасада Беларусі ў Швецыі спадзяецца, што гэты выпадак стане першым у шэрагу паспяховых прыкладаў, якія пацвердзяць эфектыўнасць новай сістэмы.

Крыніца: Народныя амбасады Беларусі

«Чатыры гады таму загінуў Раман Бандарэнка – і я добра памятаю той дзень. Жах і абурэнне ад гэтай трагедыі адгукнуліся ў сэрцы кожнага беларуса. Забойства Рамана – гэта не проста смутак адной сям’і: гэта агульны боль, які мы ўсе носім у сабе.

Тое, што здарылася той ноччу, на жаль, не адзінае злачынства. З-за помслівасці рэжыму цягам дзесяцігоддзяў у Беларусі бясследна знікалі людзі. У 90-я гады знішчаліся палітыкі, ваенныя, актывісты, журналісты – людзі, якія мелі мужнасць казаць праўду. Усе яны былі пазбаўленыя жыцця проста за тое, што кінулі выклік дыктатуры – і не збаяліся супрацьстаяць Лукашэнку. На жаль, і сёння метад захавання ўлады ў рэжыму і яго памагатых той жа самы – гвалт.

Кожны дзень мы бачым новыя арышты і палітычныя пераследы, сутыкаемся з жудаснымі гісторыямі зняволенняў і катаванняў. Рэпрэсіі не спыняюцца – яны сталі страшнай часткай штодзённасці. І, як раней, забіраюць свабоду і жыццё тых, хто мае адвагу адстойваць сваё меркаванне. Кожны палітвязень, кожная ахвяра рэжыму – гэта разбураная сям’я, пакінутыя бацькі, жонкі і дзеці. Толькі за апошнія 4 гады мінімум 18 чалавек было забіта або закатавана рэжымам.

Нам нельга забываць пра тых, хто загінуў ад пераследу рэжыму. Гэта памяць не толькі пра мінулае, але і пра тое, што злачынствы працягваюцца. Нашая задача – дамагчыся справядлівасці і зрабіць усё, каб такія трагедыі больш ніколі не паўтарыліся».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Падчас працоўнага візіту ў Страсбург Святлана Ціханоўская сустрэлася з Генеральным сакратаром Рады Еўропы Аленам Берсэ і прэзідэнтам Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы Тэадорасам Русопуласам. Таксама беларуская лідарка выступіла на Сусветным форуме за дэмакратыю.

У дыялогах абмяркоўваліся:

• спосабы вызвалення і шляхі дапамогі палітвязням;

• паляпшэнне мабільнасці беларусаў праз выдачу візаў і спрашчэнне працэдураў легалізацыі;

• непрызнанне еўрапейскімі партнёрамі «выбараў» 2025 года;

• падтрымка культуры і незалежных медыя ў Беларусі;

• далейшыя крокі супрацоўніцтва паміж дэмакратычнымі сіламі, грамадзянскай супольнасцю і структурамі Рады Еўропы.

Вынікі візіту:

• Стварэнне Інфармацыйнага офіса Рады Еўропы па Беларусі ў Вільні. 6 лістапада Камітэт міністраў Рады Еўропы прагаласаваў за гэтае рашэнне, цяпер чакаецца галасаванне ў Сейме Літвы.

• Запуск праграмы стажыровак для беларусаў у Радзе Еўропы – беспрэцэдэнтнае рашэнне, бо Беларусь не з’яўляецца фармальным сябрам арганізацыі.

• Напрыканцы студзеня беларуская дэлегацыя ад Каардынацыйнай Рады ўпершыню афіцыйна прыме ўдзел у сесіі ПАРЕ.

• Працяг працы Кантактнай групы паміж дэмакратычнымі сіламі і Радай Еўропы. Наступнае пасяджэнне запланавана на 2 снежня.

• У межах Кантактнай групы запланаваны трэнінгі, стажыроўкі, семінары і экспертныя сустрэчы для беларускіх журналістаў, актывістаў, праваабаронцаў і аналітыкаў.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Коратка:

• У Беларусі працягваюцца адвольныя рэпрэсіі ў дачыненні да палітычных супернікаў рэжыму і іншадумцаў; узровень крымінальнага і падобнага з ім адміністрацыйнага пераследу па-ранейшаму крытычна высокі. Колькасць адвольных затрыманняў з рысамі і прыкметамі гвалтоўных знікненняў павялічылася напярэдадні абвешчаных прэзідэнцкіх выбараў. Палітычна матываваны пераслед рознага ўзроўню — гэта актуальная пагроза для ўсіх, хто браў удзел у пратэстных выступах або крытычна выказваўся адносна палітычнай сітуацыі ў краіне ці ў адрас чыноўнікаў рэжыму; пад пагрозай усе тыя, хто выказваў сваё меркаванне мірным шляхам або падтрымліваў пратэстныя структуры, а таксама часам — іх сваякі і блізкія.

• З лета 2020 года праваабарончай супольнасцю прызнаныя палітвязнямі амаль 3 600 чалавек, з іх 656 жанчын. На канец кастрычніка 2024 года ў Беларусі ў месцах пазбаўлення волі знаходзіліся 1 299 палітвязняў, з іх 168 жанчын; за месяц праваабарончая супольнасць прызнала такімі 35 чалавек. Яшчэ ў дачыненні да 13 былых палітвязняў, імёны якіх раней не былі вядомыя праваабаронцам, вылучаныя патрабаванні аб рэабілітацыі.

• Праваабаронцы: лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, віцэ-прэзідэнт Міжнароднай федэрацыі за правы чалавека (FIDH) Валянцін Стэфановіч, юрыст Уладзімір Лабковіч, каардынатарка Валанцёрскай службы "Вясны" Марфа Рабкова, валанцёр Андрэй Чапюк і Наста Лойка, адвольна асуджаныя да пазбаўлення волі, адбываюць пакаранне ў папраўчых калоніях.

• Вядома пра некалькіх палітвязняў, якія ўтрымліваюцца доўгі час у рэжыме інкамунікада: Марыя Калеснікава, Віктар Бабарыка, Мікалай Статкевіч, Сяргей Ціханоўскі і іншыя больш за год пазбаўленыя кантактаў са знешнім светам, у тым ліку ўнутры калоній; іх сітуацыя мае рысы гвалтоўных знікненняў, забароненых міжнародным правам.

• Працягваюцца адвольныя рэпрэсіі ў дачыненні да грамадзян за рэалізацыю грамадзянскіх правоў: у кастрычніку "Вясна" атрымала інфармацыю аб не менш чым 366 выпадках палітычна матываваных рэпрэсій, якія вынікаюць з крымінальнага і адміністрацыйнага пераследу, з іх – не менш за 246 адміністрацыйных спраў, разгледжаных судамі.

• Праваабаронцы "Вясны" ў кастрычніку падлічылі вынікі палітычна матываванага крымінальнага пераследу за верасень: расце колькасць судовых працэсаў па палітычна матываваных крымінальных справах. Па папярэдніх даных, на працягу верасня былі асуджаныя не менш за 170 чалавек, з якіх 124 мужчыны і 46 — жанчыны. Амаль трэць асуджаных — у Мінску, сярод абласцей лідзіруе Брэсцкая — 44 чалавекі. Амаль палова асуджаных — за ўдзел у акцыях пратэсту ў 2020 годзе.

• Улады папаўняюць спісы асоб і фарміраванняў, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай і тэрарыстычнай дзейнасці, экстрэмісцкіх матэрыялаў: гэта метад дадатковага, часта несудовага, адвольнага абмежавання правоў і свабод грамадзян.

• Па-ранейшаму праваабаронцамі "Вясны" рэгулярна выяўляюцца і дакументуюцца факты прымянення катаванняў і забароненых відаў абыходжання ў ходзе расследавання палітычна матываваных крымінальных спраў, забароненых відаў абыходжання ў адміністрацыйным працэсе, а таксама пераследу і пазбаўлення волі па палітычных матывах; вязні пазбаўленыя належнага ўзроўню медыцынскага абслугоўвання.

• 23 кастрычніка Палата прадстаўнікоў прызначыла выбары Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь на 26 студзеня 2025 года. Кампанія "Праваабаронцы за свабодныя выбары" абвясціла пра пачатак працы экспертнай місіі па назіранні.

• 31 кастрычніка па ўсёй Беларусі прайшла хваля масавых затрыманняў і ператрусаў. Выглядае, што гэта спланаваная акцыя запалохвання перад выбарамі. Сілавікі прыходзяць у асноўным да тых, хто раней затрымліваўся паводле пратэстных адміністрацыйных артыкулаў. Вядома пра выпадкі жорсткіх затрыманняў, з неабгрунтаваным ужываннем сілы. 

• На 79-й сесіі Генеральнай Асамблеі ААН, на 35-ым пленарным пасяджэнні трэцяга камітэта, Анаіс Марэн выступіла са сваім апошнім дакладам у якасці спецыяльнай дакладчыцы па становішчы з правамі чалавека ў Беларусі.

• На канферэнцыі АБСЕ па чалавечым вымярэнні ўкраінскія і беларускія праваабаронцы прэзентавалі сумесны даклад "Скрадзенае дзяцінства: як беларускі рэжым сцірае ўкраінскую ідэнтычнасць у дзяцей праз перамяшчэнне, перавыхаванне і мілітарызацыю". Ён падрыхтаваны сумесна Freedom House, Праваабарончым цэнтрам ZMINA, Рэгіянальным цэнтрам па правах чалавека і Праваабарончым цэнтрам "Вясна" пры дапамозе BELPOL. У сярэдзіне верасня аўтары дакладу перадалі дакументы ў Міжнародны крымінальны суд (МУС) у Гаазе. Цяпер яны заклікаюць урады краін-членаў Рымскага статута таксама звярнуцца ў суд і перадаць доказы ўдзелу ўладаў Расіі і Беларусі ў перамяшчэнні дзяцей з Украіны."Вясна" апублікавала даклад на беларускай мове.

Палітычна матываваны пераслед. Палітычныя зняволеныя

На 31 кастрычніка ў месцах пазбаўлення волі ўтрымліваюцца 1 299 палітычных зняволеных, з іх 168 жанчын. Вядома пра 31 палітвязня ў крытычным станам здароўя, не сумяшчальным з утрыманнем ва ўмовах пазбаўлення волі. Больш за 40 палітвязняў — людзі сталага ўзросту. 

На канец кастрычніка налічваецца 2 326 былых палітвязняў, з іх 488 жанчыны. Гісторыі некаторых палітвязняволеных жанчын распавяла "Вясна".

Усяго вядома, што як мінімум 7 450 чалавек сутыкнулася з палітычна матываваным крымінальным пераследам. У дачыненні да не менш за 6 050 чалавек вынесеныя палітычна матываваныя прысуды.

У кастрычніку праваабарончая супольнасць прызнала палітвязнямі 35 чалавек. Дадаткова, пазбаўленне волі 13 чалавек праваабарончая супольнасць постфактум прызнала адвольным і запатрабавала іх рэабілітацыі.

Сур'ёзныя парушэнні правоў чалавека ў дачыненні да палітвязняў не абмяжоўваюцца самім фактам адвольнага пазбаўлення волі ў калоніях і турмах: у месцах несвабоды яны падвяргаюцца дадатковым рэпрэсіям і пераследу.

Праваабаронцы "Вясны" атрымалі пацверджанне, што ў магілёўскай калоніі № 15 памёр грамадзянін Расійскай Федэрацыі Дзмітрый Шлетгаўэр. Па папярэдняй інфармацыі, гэта здарылася 11 кастрычніка 2024 года. Ён прабыў у калоніі менш за месяц. Дакладная прычына смерці невядомая. Летам яго асудзілі да 12 гадоў калоніі ва ўмовах ўзмоцненага рэжыму за "шпіянаж" (арт. 358 КК) і "садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці" (ч. 1 арт. 361-4 КК). Гэта сёмая смерць палітвязня за кратамі.

З лютага-сакавіка 2023 года ў рэжыме инкоммуникадо ўтрымліваюцца палітвязні Марыя Калеснікава, Віктар Бабарыка, Мікалай Статкевіч, Сяргей Ціханоўскі, Максім Знак, Ігар Лосік, Уладзімір Кніга. Таксама паведамляецца, што ўжо амаль пяць месяцаў у поўнай ізаляцыі ўтрымліваецца палітвязень Аляксандр Арановіч. Утрыманне без сувязі са знешнім светам пры такіх абставінах прызнаецца катаваннем, а таксама мае рысы гвалтоўнага знікнення.

Адным з інструментаў пераследу палітвязняў стала адвольнае падаўжэнне тэрміну зняволення, у асноўным шляхам прызначэння новых тэрмінаў пазбаўлення волі паводле арт. 411 КК за нязначныя, вымушаныя або справакаваныя дысцыплінарныя парушэнні падчас адбыцця пакарання.

У кастрычніку стала вядома пра тое, што ў судзе Чыгуначнага раёна Гомеля ў сакавіку 2024 года над Вольгай Маёравай адбыўся суд паводле ч. 2 арт. 411 Крымінальнага кодэкса (злоснае непадпарадкаванне законным патрабаванням адміністрацыі калоніі). Суддзя Ганна Сакалова прызнала жанчыну вінаватай і прызначыла ёй яшчэ адзін год і шэсць месяцаў зняволення ў дадатак да 20 гадоў калоніі. Вольга ўжо адбывае тэрмін у папраўчай калоніі для тых, хто раней адбываў пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі № 24 У Зарэччы.

Так, у трэці раз у судзе разгледзелі справу паводле арт. 411 КК у дачыненні да Вікторыі Кульшы, асуджанай у чэрвені 2021 года па арт. 342 КК да двух з паловай гадоў пазбаўлення волі; на волю яна мусіла выйсці ў пачатку 2023 года.

Паліне Шарэндзе-Панасюк у трэці раз прызначаны дадатковы адзін год пазбаўлення волі за парушэнне правілаў унутранага распарадку папраўчай калоніі паводле арт. 411 КК. Тэрмін, прызначаны судом у чэрвені 2021 года, павінен быў скончыцца ў пачатку восені 2022 года, аднак з тых часоў палітзняволеную адвольна ўтрымліваюць у калоніі для рэцыдывістак, катаваўшы штрафнымі ізалятарамі, неаказаннем медыцынскай дапамогі. забаронай перадач і спатканняў з роднымі, у тым ліку дзецьмі.

Юрыю Зянковічу, асуджанаму за "заклікі да дзеянняў, накіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь", "абразу прадстаўніка ўлады", "змову з мэтай захопу ўлады неканстытуцыйным шляхам", "стварэнне экстрэмісцкага фармавання або ўдзел у ім", " распальванне варожасці або варажнечы" да 13,5 гадоў пазбаўлення волі. Таксама паводле арт. 411 КК судом прызначаныя дадатковыя два гады пазбаўлення волі.

Мікалай Дзядок чацвёрты месяц знаходзіцца ў штрафным ізалятары. Тэрмін яго зняволення набліжаецца да канца, аднак у дачыненні да яго ўзбуджаная крымінальная справа паводле арт. 411 КК.

Стала вядома, што youtube-блогер Руслан Ліннік, асуджаны да пазбаўлення волі па абвінавачванні ў здзяйсненні некалькіх дыфамацыйных злачынстваў, пасля адбыцця ўсяго прызначанага яму тэрміну зняволення не выйшаў на волю. Верагодна, гэта звязана з прад'яўленнем новых абвінавачванняў.

У дачыненні да палітвязняў шырока практыкуецца перавод на больш строгі рэжым адбыцця пакарання — у турму, што азначае ўтрыманне ў турэмных камерах практычна без кантактаў са знешнім светам, харчаванне па скарочаным рацыёне, як правіла без перадач і спатканняў.

Так, у дачыненні да Дзмітрыя Іванчанкі суд пачаў разгляд заявы адміністрацыі калоніі аб пераводзе на турэмны рэжым.

Пераслед у калоніях выяўляецца ў змяшчэнні ў ШІЗА і памяшканне камернага тыпу (ПКТ). У ШІЗА асуджаныя знаходзяцца без кантактаў са знешнім светам, без асабістых рэчаў, прагулак і магчымасці пісаць, адпраўляць і атрымліваць лісты, чытаць і займацца аплочваемай працай. У ПКТ асуджаныя ўтрымліваюцца ў турэмных камерах і маюць адзін кароткі шпацыр у дзень.

Палітвязня Дзмітрыя Рэзановіча ў канцы верасня адміністрацыя ПК № 14 змясціла ў ПКТ тэрмінам на шэсць месяцаў. Перад гэтым яго некаторы час утрымлівалі ў ШІЗА.

Пакаранне ў выглядзе абмежавання волі з накіраваннем у папраўчую ўстанову адкрытага тыпу праваабаронцы лічаць адной з формаў пазбаўлення волі: асуджаныя абавязаны ўвесь вольны ад працы час знаходзіцца ў спецыяльных памяшканнях, падпарадкоўвацца патрабаванням прадстаўнікоў адміністрацыі, выконваць рэжымныя патрабаванні. За парушэнне правілаў яны могуць быць падвергнуты дысцыплінарным спагнанням, у тым ліку звязаным з больш строгім пазбаўленнем волі ў ізалятары; акрамя таго, абмежаванне волі можа быць заменена на пазбаўленне волі за некалькі дысцыплінарных парушэнняў. Таксама зняволеныя абавязаны заключыць працоўны дагавор з наймальнікам, якога падбярэ адміністрацыя ўстановы, часта на нявыгадных умовах; фактычна бяспраўныя асуджаныя падвяргаюцца жорсткай эксплуатацыі.

Паступаюць звесткі пра ўзмацненне ціску на былых палітвязняў, як адбыўшых тэрмін пазбаўлення волі, так і на тых, хто адбывае тэрмін абмежавання волі: ім выносяць афіцыйныя папярэджанні (мера адказнасці) і папярэджваюць пра адказнасць за гвалтоўнае змяненне канстытуцыйнага ладу, захоп або ўтрыманне дзяржаўнай улады неканстытуцыйнымі шляхамі. Акрамя гэтага, многім былым палітвязням, якія знаходзяцца ў вымушанай эміграцыі, завочна замяняюць абмежаванне волі без накіравання ў ПУАТ на пазбаўленне волі.

Сілавыя ведамствы працягнуць палітыку запалохвання асобаў, якія сутыкнуліся з палітычна матываваным пераследам, з мэтай не дапусціць перадачы інфармацыі пра пераслед праваабаронцам і незалежным медыя. 

Працягваецца таксама пераслед сваякоў палітвязняў і актыўных грамадзян за падтрымку палітвязняў. Пасля прызнання ініцыятывы INeedHelpBY экстрэмісцкім фарміраваннем, пераследу падвергліся многія звязаныя з ініцыятывай, а таксама іншыя неабыякавыя людзі, якія падтрымлівалі палітвязняў. На канец кастрычніка вядома пра 34 затрыманых па гэтай крымінальнай справе, 32 з іх – жанчыны. Сярод іх 10 жанчын і 1 мужчына, прысуджаныя да пазбаўлення волі на тэрміны ад трох да пяці гадоў.

Эксперты ААН зноў звярнуліся да ўладаў Беларусі з лістом, у якім выказалі занепакоенасць у сувязі з паведамленнямі аб жорсткім абыходжанні ў месцах пазбаўлення волі і неапраўданых і непрапарцыйных абмежаваннях правоў чалавека былых зняволеных, гаворыцца на сайце арганізацыі. Яны заклікалі ўрад даць інфармацыю аб стане здароўя, лёсе і месцазнаходжанні некалькіх зняволеных, расследаваць паведамленні аб жорсткім абыходжанні з імі ў месцах пазбаўлення волі, а таксама памілаваць або скараціць тэрмін зняволення зняволеных, якія знаходзяцца ва ўразлівым становішчы.

Пераслед праваабаронцаў 

Праваабаронца Human Constanta Наста Лойка два гады знаходзіцца ў няволі за сваю праваабарончую дзейнасць: яе асудзілі ў закрытым рэжыме на сем гадоў пазбаўлення волі за ўдзел у падрыхтоўцы дакладу "Пераслед анархістаў, антыфашыстаў, левых і сацыяльных актывістаў у Беларусі" (2017-Жнівень 2018 года).

За сваю праваабарончую дзейнасць у "Вясне" больш за чатыры гады ў няволі знаходзіцца Марфа Рабкова і Андрэй Чапюк, і больш за тры гады – лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч і Уладзімір Лабковіч.

Праваабаронца "Вясны" Алена Маслюкова была завочна асуджаная да трох гадоў пазбаўлення волі. "Вясна" выступіла з заявай, запатрабаваўшы адмяніць прысуд і спыніць крымінальны пераслед праваабаронцы; спыніць крымінальны пераслед праваабаронцаў за рэалізацыю свабоды выказвання меркаванняў і дзейнасць у абарону правоў і свабод; прывесці антыэкстрэмісцкае і крымінальна-працэсуальнае заканадаўства ў адпаведнасць з міжнароднымі забавязаннямі Беларусі ў галіне правоў чалавека.

Катаванні, жорсткае, бесчалавечнае, прыніжаючае абыходжанне

Камітэт супраць катаванняў ААН апублікаваў штогадовы даклад, у якім паведаміў аб выніках працы па расследаванні ў дачыненні да Беларусі, якое было ініцыявана Праваабарончым цэнтрам "Вясна".

Былы гомельскі палітзняволены Дзмітрый Канеўскі пасля адбыцця пакарання, вынесенага ўсяго толькі за адзін каментар у телеграм-чаце "Гомель Савецкі 97", мог ізноў патрапіць пад крымінальны артыкул. Ён вырашыў больш не выпрабоўваць лёс і з’ехаў з Беларусі. Дзмітрый распавёў "Вясне" пра свой пераслед і ўмовы адбыцця пакарання ў папраўчай калоніі № 22 у Івацэвічах. Амаль восем месяцаў да суда Канеўскага ўтрымлівалі ў Гомельскім СІЗА ў жахлівых умовах: абшарпаныя сцены, холад, бруд і смурод. У калоніі ён падвяргаўся збіванням і рэгулярна змяшчаўся ў ШІЗА і памяшканне камернага тыпу.

У Брэсцкім абласным судзе 21 кастрычніка пачаўся суд над 41-гадовым Віталём Чопікам, якога затрымалі сем месяцаў таму за наведванне палітычна матываваных судоў. Пасля затрымання мужчыну дастаўлялі ў бальніцу са слядамі моцнага збіцця. Цяпер яго абвінавачваюць паводле ч. 1 і ч. 2 арт. 361-4 КК (садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці) і арт. 342 КК (актыўны ўдзел у дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак).

Палітзняволеную стаматалагіню з Оршы Наталлю Кукішаву затрымалі супрацоўнікі КДБ восенню 2021 года па "справе Зэльцэра". Але ў выніку асудзілі да двух гадоў калоніі за два кароткія каментары ў дачыненні да А. Лукашэнкі. Цалкам адбыўшы пакаранне, жанчына выйшла на волю і распавяла "Вясне", як у беларускіх турмах здзекуюцца з жанчын і ў якіх нечалавечых і прыніжальных умовах ім даводзіцца чакаць суда і адбываць пакаранне ў калоніі.

Былыя зняволеныя па "экстрэмісцкіх" адміністрацыйных артыкулах па-ранейшаму ўтрымліваюцца ў жахлівых умовах — у перапоўненых камерах, ва ўмовах антысанітарыі, без пасцельных прыналежнасцяў, перадач і гігіенічных сродкаў. Як адзначыла былая арыштантка Цэнтра ізаляцыі правапарушальнікаў у Мінску на Акрэсціна, з-за перапоўненасці камер затрыманым даводзіцца спаць не толькі на металічных ложках, ад якіх застаюцца сінякі, але і на падлозе, пад сталом, на стале, на лаўцы. Яна адзначыла, што тых дзяўчат, якія спалі на падлозе, кусалі блашчыцы, таму потым цела было ў чырвоных плямах ад алергіі на ўкусы. Акрамя гэтага, яна распавяла пра неаказанне якаснай медыцынскай дапамогі падчас ротавіруснай інфекцыі ў камеры. Многія арыштанткі гублялі прытомнасць, але адміністрацыя ўстановы не рэагавала на гэта.

Парушэнне права на жыццё. Смяротнае пакаранне

10 кастрычніка – Міжнародны дзень супраць смяротнага пакарання.

Да гэтага дня "Вясна" падрыхтавала інтэрв'ю з каардынатарам кампаніі "Праваабаронцы супраць смяротнага пакарання" Андрэем Палудам і агляд спраў за апошнія 10 гадоў, якія скончыліся вынясеннем смяротнага прысуду. Праваабаронца "Вясны" Алег Мацкевіч выказаўновыя аргументы на карысць адмены смяротнага пакарання ў кантэксце новых падзей і выклікаў у свеце. 

Справядлівы суд

Беларускія суды працягваюць удзельнічаць у рэпрэсіях і выносіць палітычна матываваныя прысуды. 

Апеляцыйнае, касацыйнае і нагляднае абскарджанне палітычна матываваных прысудаў з'яўляецца неэфектыўным, паколькі не можа забяспечыць незалежнага і бесстаронняга перагляду.

Асобна варта падкрэсліць, што з поўным парушэннем стандартаў справядлівага судовага разбору праходзяць суды па абвінавачваннях у "злосным парушэнні патрабаванняў адміністрацыі папраўчых устаноў" (арт.411 КК). Усе гэтыя справы разглядаюцца ў фактычна закрытым судовым пасяджэнні, без забеспячэння належных гарантый на абарону абвінавачанаму. Так, 31 кастрычніка адбыўся суд над палітзняволенай Вікторыяй Кульшой; працэс вёў суддзя Станіслаў Іванюценка, які 15 кастрычніка асудзіў па такім жа абвінавачванні да аднаго года пазбаўлення волі іншую палітзняволеную з сур'ёзнымі праблемамі са здароўем Паліну Шарэнду-Панасюк.

Актыўна выкарыстоўваюцца для палітычна матываванага пераследу магчымасці спецыяльнай вытворчасці на этапе следства і завочнага судаводства. Так, набыў моц пасля беспаспяховага апеляцыйнага абскарджання завочны прысуд 20 даследчыкам, журналістам і палітолагам, якія выступаюць у якасці абвінавачаных па "справе аналітыкаў Святланы Ціханоўскай" – абвінавачванні тычацца "экстрэмізму", "захопу ўлады неканстытуцыйным шляхам" і інш. Пасля ўступлення прысуду ў сілу КДБ уключыла абвінавачаных у "Пералік арганізацый і фізічных асоб, якія маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці".

Беларускія ўлады працягваюць паслядоўна разбураць інстытут незалежнай адвакатуры і пераследаваць асобных прадстаўнікоў прафесіі: з 2020 года 141 адвакат адвольна пазбаўлены ліцэнзіі, 88 адвакатаў сутыкнуліся з палітычна матываваным пераследам і 23 былі адвольна затрыманыя. На сённяшні дзень адбываюць пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі сем адвакатаў, прызнаных праваабарончай супольнасцю палітвязнямі: Максім Знак, Віталь Брагінец, Аляксандр Данілевіч, Анастасія Лазарэнка, Юлія Юргілевіч, Аляксей Бародка і Наталля Буракоўская.

Пераслед журналістаў і супрацоўнікаў СМІ

Беларусь з'яўляецца самай небяспечнай краінай у Еўропе для журналістаў і займае 167 (са 180) пазіцыю ў Сусветным індэксе свабоды прэсы арганізацыі "Рэпарцёры без межаў " (RSF) за 2024 год. 

Па стане на 31 кастрычніка пазбаўленыя волі 36 журналістаў і супрацоўнікаў медыя. У параўнанні са звесткамі на верасень (33 чалавекі), колькасць затрыманых павялічылася. Такім чынам, вызваленне работнікаў СМІ па амністыі/памілаванні не сведчыць аб змяншэнні рэпрэсій у дачыненні да журналістаў.

У кастрычніку адвольна затрымалі журналіста Ігара Ільяша — мужа двойчы адвольна асуджанай за прафесійную дзейнасць палітзняволенай журналісткі Кацярыны Бахвалавай. Яго фатаграфію і пакаяннае відэа апублікавалі праўладныя тэлеграм-каналы. У канцы кастрычніка Ігару прад'явілі абвінавачванне і перавялі ў СІЗА № 1. 

25 кастрычніка Вярхоўны суд разгледзеў апеляцыйную скаргу журналіста і праваабаронцы Уладзіміра Хільмановіча, які завочна прызнаны вінаватым у "садзейнічанні экстрэмісцкай дзейнасці" і ва "ўдзеле ў экстрэмісцкім фарміраванні". Прысуд пакінуты без змены, а апеляцыйная скарга — без задавальнення.

"Пералік грамадзян Беларусі, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці" працягвае папаўняцца, у тым ліку, і супрацоўнікамі СМІ. Так, 11 кастрычніка МУС уключыла ў пералік Яўгена Глушкова і Алеся Сабалеўскага.  

Парушэнне свабоды мірных сходаў. Падаўленне свабоды выказвання меркаванняў

Дзяржава ігнаруе міжнародныя абавязкі па павазе, абароне і забеспячэнні рэалізацыі правоў на свабоду мірных сходаў і выказвання меркаванняў.

Вядома пра не менш за 34 выпадкі прыцягнення да крымінальнай адказнасці па артыкулах 342 (актыўны ўдзел у дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак), 369 (абраза прадстаўніка ўлады) і 368 (абраза прэзідэнта Рэспублікі Беларусь) Крымінальнага кодэкса. 

Як паведаміла "Берасцейская Вясна", у Берасці 23 і 24 кастрычніка судзілі адразу шэсць чалавек за ўдзел у акцыі пратэсту 10 жніўня 2020 года: Андрэя Карчагу, Ірыну Сароку, Таісію Літвінаву, Сяргея Пятручыка, Дзмітрыя Буланава, Валерыя Мароза. 

Так, 7-9 кастрычніка 2024 года суд Ленінскага раёна Берасця разглядаў крымінальную справу ў дачыненні да Сяргея Нічыпарука, Аляксандра Клімашэвіча, Яўгена Бычко. Усіх абвінавачвалі паводле ч. 1 арт. 342 КК: 10 жніўня 2020 года ў Берасці яны "выкрыквалі лозунгі, дэманстравалі палотны бел-чырвона-белага колеру, наўмысна перашкаджалі руху транспартных сродкаў і нармальнаму функцыянаванню прадпрыемстваў". Гэтым, на думку суда, яны груба парушалі грамадскі парадак. Вынік — пазбаўленне волі на тэрмін ад аднаго да паўтара года пазбаўлення волі. Такім чынам, ужо вядома пра 61 чалавека, якія атрымалі тэрміны паводле арт. 342 КК за пратэсты 10 жніўня 2020 года ў Берасці. Большая частка абвінавачаных асуджаныя да пазбаўлення волі ў калоніі.

Удзельнікаў пратэстаў і іншадумцаў прыцягваюць да крымінальнай адказнасці як вочна, так і завочна, з сур'ёзнымі парушэннямі стандартаў справядлівага суда.

4 кастрычніка ў судзе Ленінскага раёна горада Магілёва завочна асудзілі Аляксандра Яцэнку. Яго прызналі вінаватым паводле арт. 369 (абраза прадстаўніка ўлады) Крымінальнага кодэкса і прысудзілі да двух гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму. Вядома, што Аляксандра Яцэнку судзілі за каментары ў бок супрацоўнікаў міліцыі.

25-гадовую актывістку з Рэчыцы Бажэну Жолудзь завочна асудзілі да пяці гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму. Суд над дзяўчынай адбыўся 2 кастрычніка ў Магілёўскім абласным судзе. Працэс у закрытым рэжыме вёў суддзя Сяргей Мазураў. Бажэну прызналі вінаватай у "незаконных дзеяннях у дачыненні да інфармацыі аб прыватным жыцці і персанальных дадзеных"(арт.203-1 КК), "закліках да санкцый" (ч. 3 арт. 361 КК), а таксама ў "абразе суддзі" (арт. 391 КК).

11 кастрычніка Жанна Аўрамчык асуджаная судом Салігорскага раёна паводле ч.1 арт. 368 КК паводле абвінавачвання ў "абразе Лукашэнкі" і арт. 369 КК паводле абвінавачвання ў "абразе прадстаўніка ўлады".

У Мінскім гарадскім судзе 21 кастрычніка асудзілі Алену Барысюк паводле ч. 1 арт. 130 (распальванне іншай сацыяльнай варожасці) Крымінальнага кодэкса. Міхаіл Макарэвіч прызначыў Алене два гады і шэсць месяцаў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму. На абвяшчэнне прысуду прывялі студэнтаў розных ВНУ. Алену абвінавацілі ў каментарах пра Лукашэнку, сілавікоў і ўдзельнікаў вайны ва Украіне. Барысюк раней ужо судзілі па палітычным артыкуле. Вясной 2023 года ёй прызначылі год і шэсць месяцаў абмежавання волі за каментар пад фатаграфіяй міліцыянта.

Толькі за адзін тыдзень з 21 па 25 кастрычніка адбылося 11 судоў за абразу А. Лукашэнкі (арт. 368 КК). Усяго з 2020 года па арт. 368 КК (у тым ліку ў сукупнасці з іншымі палітычна матываванымі абвінавачваннямі) асудзілі не менш за 950 чалавек. 

У судзе Мядзельскага раёна 4 кастрычніка пачаўся суд над 48-гадовым эколагам Станіславам Таспаевым. Яго абвінавачваюць у "дыскрэдытацыі Беларусі" (арт.369-1 Крымінальнага кодэкса) і "неаднаразовым парушэнні парадку арганізацыі або правядзення масавых мерапрыемстваў" (арт. 342-2 Крымінальнага кодэкса). Справу разглядае суддзя Аляксандр Шутко. У 2021 годзе Станіслаў ужо быў асуджаны да абмежавання волі па палітычных матывах. У траўні яго судзілі за "несанкцыянаванае пікетаванне". Вядома, што Станіслаў мае інваліднасць — раней у яго была дыягнаставаная анкалогія, але апошнім часам у мужчыны наступіла рэмісія.

Судзяць сем'ямі: 25 кастрычніка ў судзе Фрунзенскага раёна горада Мінска за ўдзел у пратэстах прыцягнулі да крымінальнай адказнасці дзве сям'і: Ларысу і Алега Петрашкевічаў, Сяргея і Юлію Купрыенку. Паводле інфармацыі" Вясны", усяго з 2020 года па арт. 342 Крымінальнага кодэкса асудзілі не менш за 2 740 чалавек.

Праваабаронцы "Вясны" падлічылі агульную лічбу затрыманняў за трэці квартал 2024 года: паводле звестак "Вясны", у Беларусі з 1 ліпеня да 30 верасня быў зафіксаваны 1 221 выпадак палітычна матываваных рэпрэсій. Гэта ператрусы, выклікі на допыты, суды і г.д. З іх 360 — затрыманні. Але гэтыя лічбы могуць быць значна большымі праз тое, што праваабаронцы не валодаюць усімі звесткамі пра рэпрэсіі. Самым распаўсюджаным артыкулам застаецца 19.11 КаАП - "распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў". За тры месяцы па ёй асудзілі не менш за 380 чалавек.

Пераслед пад выглядам барацьбы з экстрэмізмам і тэрарызмам

Заканадаўства аб барацьбе з экстрэмізмам і тэрарызмам выкарыстоўваецца рэжымам Лукашэнкі выключна для палітычна матываванага пераследу палітычных апанентаў і іншадумцаў за рэалізацыю сваіх грамадзянскіх і палітычных правоў.

Унясенне розных суб'ектаў у "Пералік арганізацый, фарміраванняў, індывідуальных прадпрымальнікаў, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці" закладвае аснову для пераследу грамадзян за іх стварэнне або ўдзел у іх дзейнасці. У кастрычніку пералік папоўніўся чатырма пазіцыямі; усяго за тры гады (першае рашэнне прынята 21 верасня 2021 года) было прынята 243 адпаведных рашэнняў КДБ і МУС. У ліку новых "экстрэмісцкіх фарміраванняў" — арганізацыі ў сферы нефармальнай і грамадзянскай адукацыі "Актыўным быць файна" і "Школа лідарства", а таксама "Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў"— праект праваабарончай арганізацыі "Прававая ініцыятыва", які ажыццяўляе сумесна з "Вясной" дакументаванне і расследаванне злачынстваў супраць чалавечнасці ў Беларусі пасля выбараў 2020 года ў рамках міжнароднай платфоры па прыцягненні да адказнасці для Беларусі (IAPB).

 У Пералік грамадзян Рэспублікі Беларусь, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці, за кастрычнік унесена 118 чалавек, у тым ліку 38 жанчын. Усяго ў Пераліку імёны 4494 чалавек. Унесеныя ў Пералік на працяглы тэрмін (на тэрмін судзімасці і пяць гадоў пасля яе пагашэння) паражаюцца ў правах.

У Рэспубліканскі спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў унесены прызнаныя экстрэмісцкімі на падставе 121 судовага рашэння тэлеграм-каналы, Youtube і Tik-Tok каналы, старонкі ў сацыяльных сетках і іншыя крыніцы і носьбіты інфармацыі.

Так, у кастрычніку прызналі "экстрэмісцкімі" некалькі тг-каналаў і ботаў ініцыятыў, якія аказвалі дапамогу затрыманым і іх сваякам пасля пратэстаў у 2020 годзе.

Распаўсюд "экстрэмісцкіх матэрыялаў", пад якім беларускія спецслужбы і суды часта разумеюць неабмежавана шырокае кола дзеянняў, не толькі тыя, якія прама забароненыя законам і пераследуюцца па Кодэксе аб адміністрацыйных правапарушэннях, цягнуць пазбаўленне волі ці буйны штраф.

Крыніца: ПЦ "Вясна"

Праваабаронцы "Вясны" атрымалі пацверджанне, што ў магілёўскай калоніі № 15 памёр грамадзянін Расійскай Федэрацыі Дзмітрый Шлетгаўэр. Па папярэдняй інфармацыі, гэта здарылася 11 кастрычніка 2024 года. Ён прабыў у калоніі менш за месяц. Дакладная прычына смерці невядомая. Летам яго асудзілі да 12 гадоў калоніі ва ўмовах ўзмоцненага рэжыму за "шпіянаж" (арт. 358 КК) і "садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці" (ч. 1 арт. 361-4 КК). Гэта сёмая смерць палітвязня за кратамі.

З сацсетак стала вядома, што Дзмітрыю Шлетгаўэру 22 гады. Ён нарадзіўся ў расійскім Слаўгарадзе. У 2018 годзе атрымаў беларускі ВНЖ. Хлопец працаваў у Камянцы на прадпрыемстве па вытворчасці палімернай прадукцыі і ўпакоўкі.

Крыху менш за год палітвязня ўтрымлівалі за кратамі. Па інфармацыі праваабаронцаў, таксама быў затрыманы і брат Дзмітрыя, але пазней яго дэпартавалі ў Расію.

Некалькі месяцаў таму над Шлетгаўэрам адбыўся суд паводле двух артыкулаў Крымінальнага кодэкса. Пакуль адбываліся судовыя пасяджэнні, у яго нарадзілася дзіця.

У раскладзе судоў на сайце Вярхоўнага суда не было інфармацыі пра разгляд яго крымінальнай справы — толькі дата разгляду яго апеляцыйнай скаргі. Апеляцыя прайшла 30 жніўня, рашэнне прымала судовая калегія пад старшынствам суддзі Эдгара Марцірасяна.

Па інфармацыі "Вясны", Дзмітрыю прызначалі 12 гадоў калоніі ва ўмовах ўзмоцненага рэжыму. Напачатку восені яго накіравалі адбываць тэрмін у магілёўскую калонію № 15. Незадоўга пасля этапу яго знайшлі памерлым, але дакладная прычына смерці невядомая.

UPD. 6 лістапада "Люстэрка" апублікавала інфармацыю аб прычыне смерці Дзмітрыя Шлетгаўэра. Па словах знаёмага сям'і, які зараз жыве за мяжой, у пасведчанні аб смерці палітвязня ўказаная прычына — «механічная асфіксія». Вельмі часта такі запіс робяць пры самагубствах.

"Кіраўніцтва калоніі не паведаміла родным Дзмітрыя, што менавіта здарылася з ім", — сцвярджае ён.

Па словах суразмоўцы, родныя палітвязня размаўлялі з ім праз лісты. Жонка Дзмітрыя наведвала яго ў СІЗА да і пасля суда.

"Сям'я лічыць, што Дзмітрый не збіраўся забіваць сябе. Па словах родных, ён быў вельмі засмучаны з-за таго, што з ім здарылася, але не настолькі, каб быць гатовым да добраахвотнага сыходу з жыцця. Яшчэ ў СІЗА ён пачаў старанна рыхтавацца да пераводу ў калонію — збіраў цыгарэты, цукар, гарбату і каву ў разліку на тое, што яны спатрэбяцца ў лагеры".

Па словах крыніцы, Дзмітрый казаў родным, што ў следчым ізалятары да яго ставіліся добра. Сукамернікі і адміністрацыя праблем не стваралі. Згодна з крыніцай выдання, сям'я не верыць у самазабойства, бо Дзмітрый меў планы, збіраўся пісаць прашэнне аб памілаванні. Яшчэ ў СІЗА ў Шлетгаўэра з'явіліся праблемы са здароўем, на нервовай глебе ён палысеў, непакоіў варыкоз. З СІЗА ў калонію мужчыну перавялі ў першых чыслах кастрычніка 2024 года. І адразу ж адправілі ў штрафны ізалятар, але нагоду сям'я не ведае.  

Крыніца: ПЦ "Вясна"

Сёння саветнік па прававых пытаннях Святланы Ціханоўскай, Леанід Марозаў, атрымаў пацвярджэнне інфармацыі пра тое, што грамадзяне Беларусі, якія пражываюць у Беларусі, могуць падаваць заяўкі на польскія візы па натарыяльна завераных запрашэннях ад сваякоў, якія знаходзяцца пад міжнароднай абаронай у Польшчы.

Леанід Марозаў: «Грамадзяне Беларусі, якія пражываюць у краіне, могуць падаваць заявы на атрыманне польскіх візаў па натарыяльна завераных запрашэннях ад сваякоў, якія знаходзяцца пад міжнароднай абаронай у Польшчы».

Гэтая інфармацыя была пацверджаная грамадзянкай Беларусі з міжнароднай абаронай у Польшчы, якая пражывае ў Познані. Леанід кансультаваў яе па пытаннях афармлення дакументаў для атрымання міжнароднай абароны па гэтым пытанні. Яна падзялілася працэдурай атрымання гасцявой візы для сваякоў, якая ўключае наступныя крокі:

1. Падрыхтоўка запрашэння. Напісаць запрашэнне ў свабоднай форме і заверыць яго ў натарыуса. У запрашэнні пазначаюцца пашпартныя дадзеныя заяўніка, нумар PESEL, нумар рашэння аб міжнароднай абароне, адрас пражывання і дадзеныя асобы, якая запрашаецца (ПІБ, пашпартныя дадзеныя, адрас рэгістрацыі, ступень сваяцтва, мэта паездкі, адрас і перыяд знаходжання). Асоба, якая запрашае, таксама можа выказаць гатоўнасць забяспечыць пражыванне і пакрыццё выдаткаў. 

2. Адпраўка ліста ў консульства. Напісаць электронны ліст у консульства па месцы рэгістрацыі асобы, якая запрашаецца, з тэмай «Запрашэнне для сваяка асобы са статусам міжнароднай абароны». У тэксце ліста прыкласці фота заверанага запрашэння, дакументы, якія пацвярджаюць сваяцтва (напрыклад, пасведчанне аб нараджэнні), копіі карты побыту, пашпарта і прапіскі асобы, якая запрашаецца. 

3. Чаканне званка з консульства. Пасля адпраўкі ліста консульства звязваецца па тэлефоне (тэлефануюць на польскі нумар, размаўляць можна па-беларуску або па-руску) і прызначае дату для падачы візы. У прызначаны дзень асоба, якая запрашаецца, павінна прынесці арыгінал запрашэння і ўсе неабходныя дакументы.

Гэтая працэдура спрашчае атрыманне польскай візы для беларусаў, у якіх ёсць сваякі з міжнароднай абаронай у Польшчы. Офіс Святланы Ціханоўскай выказвае падзяку Міністэрству замежных справаў Польшчы за падтрымку і садзейнічанне ў забеспячэнні правоў беларускіх грамадзянаў.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Галоўнай мэтай візіту Святланы Ціханоўскай у Ісландыю стаў удзел у 76-й сесіі Паўночнай Рады, якая праходзіць у Рэйк’явіку. Асноўныя тэмы пасяджэнняў – бяспека і стабільнасць у рэгіёне, а таксама міжнароднае супрацоўніцтва ў сферах аховы навакольнага асяроддзя і культуры.

Падчас выступу Ціханоўская агучыла пяць практычных крокаў, якія ўжо сёння могуць зрабіць Паўночныя краіны, каб дапамагчы беларусам:

1️. Далучыць дэмакратычную Беларусь да Паўночнай і Паўночна-Балтыйскай супольнасцяў, фармалізаваць адносіны.
«Запрашайце нашых прадстаўнікоў у якасці назіральнікаў на сесіі і далучайце да ўдзелу ў міжнародных праектах. Прапануйце моладзі стажыроўкі. Дапамагайце ў распрацоўцы рэформаў. Далучайцеся да групаў за дэмакратычную Беларусь».

2️. Дапамагаць у працэдурах вызвалення палітвязняў, падтрымліваць рэпрэсаваных.
«Падтрымайце высілкі па вызваленні палітвязняў і дапамозе рэпрэсаваным. Кожны парламентар можа ўзяць шэфства над адным з такіх беларусаў. Мы павінны пастаянна падымаць гэтую тэму ў ААН і АБСЕ».

 3️. Пашырыць магчымасці для мабільнасці беларусаў, клапаціцца пра грамадзянскую супольнасць, незалежныя медыя.
«Беларусам патрэбна больш стыпендыяў, візаў, праграмаў абмену і навучання. Дапамажыце легалізавацца тым, хто ратуецца ад рэпрэсіяў, студэнтам – вучыцца, а сумленным бізнесам – працаваць у вашых краінах. Трэба павялічваць дапамогу грамадзянскай супольнасці і ўмацоўваць культурнае супрацоўніцтва нашых краінаў». 

4️. Прыцягнуць вінаватых у рэпрэсіях да адказнасці.
«Падтрымайце зварот Літвы ў Міжнародны крымінальны суд супраць Лукашэнкі. Працягвайце ціск на рэжым, каб прыцягнуць вінаватых у рэпрэсіях да адказнасці».

5️. Прызнаць «выбары» 2025 нелегітымнымі.
«У 2025 дыктатар Лукашэнка зноў аб’явіць сябе «прэзідэнтам». Дэмакратычны свет павінен прызнаць так званыя выбары фарсам. Неабходна ліквідаваць злачынны рэжым і патрабаваць сапраўдных, свабодных і справядлівых выбараў, якіх заслугоўвае беларускі народ».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Кангрэс ЗША апублікаваў законапраект, які прадугледжвае падтрымку грамадзян Беларусі і Расеі, якім давялося з'ехаць з дому праз рэпрэсіі і вайну.

Плануецца, што пратэрмінаваныя пашпарты такіх беларусаў будуць прыдатнымі для паездак у ЗША і ў іх можна будзе ставіць візы.

Акрамя таго, беларусаў у выгнанні могуць прызнаць асобамі «бяздомнай нацыянальнасці». Гэта азначае, што яны змогуць падавацца на амерыканскія візы з любой краіны свету, або ў нейкіх канкрэтных краінах.

Яшчэ адна прапанова – даваць беларусам статус часовай абароны, які можна атрымаць па запыце. Гэта дае права жыць і працаваць у ЗША, здзяйсняць міжнародныя паездкі.

Крыніца: Белсат

Святлана Ціханоўская пачала працоўны візіт у Ісландыю, асноўная мэта якога — удзел у 76-й сесіі Паўночнай Рады. У арганізацыю ўваходзяць Данія, Фінляндыя, Ісландыя, Нарвегія і Швецыя, а таксама Грэнландыя, Фарэрскія і Аландскія астравы. Галоўная задача Паўночнай Рады – садзейнічаць палітычнаму, эканамічнаму і культурнаму супрацоўніцтву паміж паўночнымі краінамі і іх парламентамі.

Акрамя ўдзелу ў пасяджэннях сесіі, беларуская лідарка сустрэнецца з міністрам замежных справаў Даніі Ларсам Лёке Расмусенам.

Напярэдадні перамоваў з Ціханоўскай паўночныя краіны пацвердзілі падтрымку «Міжнароднага гуманітарнага фонду» дапамогі беларускім палітвязням. У прыватнасці, міністр Расмусен адзначыў: Данія выдаткуе ў 2024 годзе 5 мільёнаў дацкіх кронаў для фонду.

Святлана Ціханоўская: 

«Мы вельмі ўдзячныя Даніі і ўсім паўночным краінам за салідарнасць і падтрымку. Сёння тысячы людзей знаходзяцца за кратамі, тысячы рэпрэсаваных і іх сем’яў патрабуюць дапамогі, рэабілітацыі і лекавання. Вашая салідарнасць дае надзею, энергію, а галоўнае – упэўненасць, што мы не застанемся сам-насам са сваёй бядой. Дзякуй».

Раней Міжнародны гуманітарны фонд падтрымалі Нарвегія і Швецыя. За гэты год удалося сабраць больш за 2 мільёна еўра ў падтрымку фонду.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

У 2025 годзе адбудуцца так званыя прэзідэнцкія выбары ў Беларусі, а на самой справе – бязвыбары, таму што права выбару ў людзей скрадзенае.

Электаральная кампанія праводзіцца ў сітуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Рэспубліцы Беларусь. Аляксандр Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадства, абапіраючыся на падтрымку Крамля. 

Больш за 1300 чалавек на дадзены момант афіцыйна прызнаныя палітзняволенымі, а патэнцыйныя кандыдаты незаконна кінутыя за краты ці выціснутыя з краіны.

З-за рэпрэсіяў беларусы і беларускі не змогуць пабачыць дэмакратычных кандыдатаў і кандыдатак у бюлетэнях, паўдзельнічаць у мітынгах і агітацыйнай кампаніі. 

Баючыся чарговай паразы на выбарах, рэжым пазбавіў рэгістрацыі ўсе апазіцыйныя партыі, больш за 1700 грамадскіх арганізацыяў і закрыў усе незалежныя медыя. 

Гэта яшчэ далей ад свабодных выбараў, чым калі-небудзь раней у Беларусі.

Мы патрабуем спынення ўсіх відаў рэпрэсіяў, вызвалення ўсіх палітзняволеных, рэалізацыі права ўсіх грамадзянаў Беларусі на паўнавартасны ўдзел у выбарах незалежна ад месца жыхарства, забеспячэння свабоды сходаў і роўнага доступу да сродкаў масавай інфармацыі, а таксама правядзення выбараў у адпаведнасці з міжнароднымі стандартамі АБСЕ і пад кантролем назіральнікаў.

Калі гэтыя патрабаванні не будуць выкананыя рэжымам, мы лічым тое, што адбудзецца ў 2025 годзе, імітацыяй выбарчага працэсу.

Мы прапануем выказаць свой пратэст шляхам галасавання супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу. Мы таксама прапрацоўваем і прапануем іншыя варыянты як выказаць пратэст у залежнасці ад развіцця сітуацыі. 

Такім чынам мы пакажам, што беларускае грамадства дагэтуль выступае супраць Лукашэнкі і патрабуе свабодных і справядлівых выбараў. 

Святлана Ціханоўская
Аб’яднаны Пераходны Кабінет Беларусі
Каардынацыйная рада Беларусі

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Камітэт па міграцыі Парламенцкай Асамблеі Рады Еўропы прадставіў дакумент «Люксембургскія рашэнні: вынікі і перспектывы». Гэта збор матэрыялаў, дзе падсумоўваюцца выклікі, з якімі сутыкнуліся беларусы ў выгнанні пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года. Дакумент утрымлівае пералік канкрэтных рашэнняў і рэкамендацыяў для падтрымкі людзей у вымушанай эміграцыі. Асноўная ўвага нададзеная ролі нацыянальных парламентаў і ўладаў у падтрымцы беларусаў за мяжой.

Канкрэтныя рэкамендацыі, якія даюць «Люксембургскія рашэнні»:

1. Легальны ўезд і пражыванне:

   • Спрашчэнне візавага рэжыму для беларусаў у краінах-удзельніцах Рады Еўропы;

   • Забеспячэнне права на прытулак і выдача шматразовых візаў;

   • Стварэнне сеткі кансультацыйных цэнтраў для беларусаў за мяжой.

2. Пагрозы свабодзе перамяшчэння і адмова ў консульскіх паслугах:

   • Вырашэнне праблемаў з дакументамі: выдача пашпартоў замежніка і трэвэл-дакументаў, неабавязковасць апастыляў і даведак, прызнанне пратэрмінаваных пашпартоў для мэтаў легалізацыі і Новага Беларускага пашпарта;

   • Спрашчэнне працэдураў атрымання міжнароднай аховы. 

3. Рэпрэсіі на радзіме:

   • Падтрымка сваякоў палітвязняў у Беларусі;

   • Арганізацыя міжнародных альянсаў для дапамогі палітвязням.

4. Доступ да адукацыі:

   • Забеспячэнне роўнага доступу да адукацыі для беларускіх дзяцей за мяжой;

   • Стварэнне праграмаў падтрымкі беларускай мовы і культуры;

   • Спрашчэнне працэдураў прызнання дыпломаў і адаптацыі настаўнікаў.

5. Прафесійная кар’ера і прадпрымальніцтва:

   • Прасоўванне беларускіх прадпрыемстваў за мяжой і аблягчэнне іх інтэграцыі ў мясцовыя рынкі;

   • Падтрымка беларускіх юрыстаў і журналістаў у выгнанні.

6. Захаванне і прасоўванне беларускай культурнай ідэнтычнасці:

   • Падтрымка беларускай культуры і мовы праз культурніцкія праекты, пераклады і міжнародныя мерапрыемствы;

   • Стварэнне інстытутаў беларускай культуры за мяжой.

«Люксембургскія рашэнні» – не фармальны пералік прапановаў, а рэальны інструмент для супрацоўніцтва з парламентамі і дэпутатамі ўсіх краінаў-чальцоў ПАРЕ. Яго немагчыма ігнараваць: гэта афіцыйны дакумент міжнароднай арганізацыі з пэўнымі рэкамендацыямі для нацыянальных парламентаў. 

Цяпер беларускія дыяспары, народныя амбасады, грамадскія арганізацыі і ініцыятывы маюць падставу для ўключэння ўсіх прынятых рашэнняў у нацыянальнае заканадаўства тых краінаў, дзе знаходзяцца. Для гэтага трэба ўсталяваць кантакт з дэпутацкай групай «За дэмакратычную Беларусь» і пачынаць дзейнічаць разам.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Далучыцца да эстафеты салідарнасці «Voices Across Borders» можа кожны і кожная з вас у любым фармаце. Але ж Аляксандра Мамаева, прадстаўніца Народнай амбасады Беларусі ў Славеніі, абрала свой асабісты шлях, менавіта шлях.

«Шлях Святага Іакава ў Санцьяга-дэ-Кампастелу – гэта заўсёды цудоўнае падарожжа, маё месца сілы і сямейная традыцыя. Першы раз я крочыла па Каміна ў 2012 годзе», – кажа Аляксандра.

Яна вырашыла падтрымаць беларускіх палітвязняў падчас свайго падарожжа па Шляху Святага Іакава!

«Як прадстаўніца Народнай амбасады я не магла не ўзяць ўдзел у Эстафеце. І зразумела, што вандроўка па Гішпаніі – гэта выдатная магчымасць расказаць пілігрымам пра Беларусь і палітзняволеных. Па Шляху штогод праходзяць сотні тысяч чалавек з розных краін свету. А яшчэ на Каміна выконваюцца жаданні. І я маю ў думках сваё - тое, што ва ўсіх беларусаў ёсць нязменным ўжо 4 гады».

Старт гэта вялікага і вельмі важнага падарожжа адбыўся сёння, 20 кастрычніка, у гішпанскім горадзе Леён.

13 дзён пуці даўжынёй 300 кіламетраў!

«Першы дзень заўсёды няпросты, асабліва ўлічваючы шлях з Авьеда да Ліёна, які парадаваў цудоўнымі горнымі краявідамі! 

Сняданак з відам на Ліёнскі сабор, першая ракушка, і першае “Buen Camino!” З кожным пройдзеным кіламетрам заплечнік здаецца цяжэйшым, але ўсмешка нікуды не дзелася — я на Каміна! Залатыя таполі, верас, і смачныя інжыры ад добрай гішпанскай бабулі.

Крочым далей па Camino for Belarus!», —  падзялілася сваімі першымі ўражаннямі Аляксандра

Сачыце за шляхам Аляксандры ў сторыс.

Зычым добрай дарогі і сіл нашай смелай удзельніцы! 

https://globalbelarus.info/  

Крыніца: Народныя амбасады Беларусі

Падчас Варшаўскага форуму па бяспецы беларуская лідарка паразмаўляла з Kyiv Independent. У інтэрв’ю ўздымаліся такія тэмы, як шлях нашай краіны да дэмакратыі, і чаму вольная Беларусь можа стаць часткай вырашэння крызісу.

 Адзін з ключавых пасылаў Ціханоўскай у размове – неабходнасць дапамогі Украіне на шляху да перамогі. Лідарка сканцэнтравалася на тым, што мы можам рабіць ужо цяпер:

 «Мы не можам даць Украіне вайсковую тэхніку ці мільёны даляраў. Але мы можам бараніць яе інтарэсы на міжнароднай арэне і тлумачыць, чаму жыццёва важна і патрэбна даць украінцам усё, што ім трэба для перамогі ў гэтай вайне. Мы можам падтрымаць украінскую армію, а нашыя беларускія добраахвотнікі цяпер ваююць плячо да пляча з украінцамі. Таксама мы можам растлумачыць, як лёсы Беларусі і Украіны ўзаемазвязаныя, і што мы не можам вырашыць адно пытанне без іншага, бо Расія не бачыць ні Беларусі, ні Украіны незалежнымі дзяржавамі. Яна бачыць у нас свае калоніі».

Цалкам інтэрв’ю глядзіце па спасылцы.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

14-15 кастрычніка Святлана Ціханоўская наведала з афіцыйным візітам Германію. У Берліне лідарка ўдзельнічала ў палітычных сустрэчах і мерапрыемствах, дзе абмяркоўваліся перспектывы дэмакратычнай Беларусі і яе еўрапейскай інтэграцыі.

Падчас візіту Святлана Ціханоўская сустрэлася з міністрам эканомікі і віцэ-канцлерам Германіі Робертам Хабекам, міністаркай замежных справаў Аналенай Бербак, міністаркай адукацыі Бэцінай Штарк-Ватцынгер, міністрам юстыцыі Марка Бушманам, віцэ-прэзідэнткай Бундэстага Івонай Магвас, групай сяброў Беларусі ў Бундэстагу і з прадстаўнікамі беларускай дыяспары «Разам». Падчас сустрэчаў абмяркоўваліся тэмы, накіраваныя на ўсебаковую падтрымку Беларусі і дэмакратычнай супольнасці. 

Ціханоўская акцэнтавала ўвагу на наступных пытаннях:

 📌 Падтрымка палітвязняў. Лідарка падзякавала Германіі за падтрымку беларускіх палітзняволеных, гуманітарную дапамогу, а таксама за вылучэнне 1,5 мільёна еўра на рэабілітацыю рэпрэсаваных;

📌 Выдача візаў і павышэнне мабільнасці беларусаў. Асобная ўвага была нададзеная павелічэнню выдачы беларусам шэнгенскіх шматразовых і шматгадовых візаў;

📌 Падтрымка моладзі і адукацыйныя праграмы. Пашырэнне адукацыйных праграмаў, асабліва DAAD, для беларускіх студэнтаў і даследчыкаў, а таксама выдача бясплатных візаў для моладзі;

📌 Санкцыі супраць рэжыму. Абмяркоўвалася закрыццё шчылінаў у санкцыях, каб яны працавалі супраць Лукашэнкі, а не простых беларусаў;

📌 Пазоў Літвы ў МКС. Германія падтрымала літоўскую ініцыятыву па прыцягненні рэжыму да адказнасці праз Міжнародны крымінальны суд. 

Акрамя палітычных сустрэчаў, лідарка адкрыла Berlin Belarus Future Forum, які сабраў вядучых нямецкіх палітыкаў, экспертаў і актывістаў. Святлана Ціханоўская атрымала прэстыжную ўзнагароду Schwarzkopf Europe Award, якая адзначае яе ўклад у барацьбу за дэмакратыю і правы чалавека ў Беларусі. 

Сімвалічнай часткай візіту стала адкрыццё выставы «UNBREAKABLE» у музеі Штазі. Выстава прысвечаная беларускім праваабаронцам і актывістам, якія знаходзяцца за кратамі за сваю дзейнасць.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

У верасні суды Беларусі працягвалі актыўна выносіць прысуды ў дачыненні да грамадзян паводле палітычных матываў. За верасень, паводле папярэдніх звестак, былі асуджаныя 170 чалавек, з якіх 46 жанчыны і 124 мужчыны. "Вясна" традыцыйна распавядае асаблівасці крымінальнага пераследу ў мінулым месяцы.

У верасні ў Мінску асудзілі 61 чалавека

Разбіўка па рэгіёнах у верасні выглядала наступным чынам:

• Мінск — 61 чалавек;

• Брэсцкая вобласць — 44 чалавекі;

• Гомельская вобласць — 20 чалавек;

• Мінская вобласць — 25 чалавек;

• Магілёўская вобласць — восем чалавек;

• Віцебская вобласць — дзевяць чалавек;

• Гродзенская вобласць — тры чалавекі.

Пераслед сем'яў

У верасні працягвалася практыка пераследу цэлых сем'яў або груп сваякоў паводле "народнага" 342 артыкула Крымінальнага кодэкса. У Дзяржынску ў межах судовага разбору слухаліся справы ў дачыненні да Ірыны і Андрэя Шайкоўскіх, а таксама Аляксандра і Таццяны Грышкевічаў. У судзе Маскоўскага раёна Мінска слухалася справа Аляксея і Людмілы Паўловіч. У судзе Ленінскага раёна Брэста былі асуджаныя муж і жонка да двух і аднаго года пазбаўлення волі адпаведна — Генадзь і Ганна Васілюк. Суд Ленінскага раёна Магілёва асудзіў да двух гадоў абмежавання волі без накіравання ў папраўчую ўстанову Льва Іўчына, бацьку якога, Валерыя Іўчына, трыма месяцамі раней гэты ж суд асудзіў да двух з паловай гадоў абмежавання волі з накіраваннем у ПУАТ.

У верасні 12 чалавек асудзілі паўторна

У верасні працягвалася тэндэнцыя паўторнага і наступнага асуджэння грамадзян, раней рэпрэсаваных паводле палітычных матываў. Віцебскі абласны суд асудзіў па сукупнасці з папярэднім прысудам лідарку незалежнага прафсаюза "Нафтана" Вольгу Брыцікаву да шасці гадоў пазбаўлення волі паводле артыкулаў аб "закліках да санкцый", "распальванні варожасці" і "садзейнічанні экстрэмісцкай дзейнасці". Раней гэтым жа судом яна была асуджаная да трох гадоў пазбаўлення волі паводле артыкула аб распальванні варожасці.

Суд Ленінскага раёна Брэста асудзіў паводле 342 артыкула КК Генадзя Васілюка сумарна да двух гадоў пазбаўлення волі. У лютым гэтага года мужчына быў асуджаны судом Маскоўскага раёна Брэста паводле артыкула аб "паклёпе на адрас Лукашэнкі". Гомельскі абласны суд разглядаў справу ў дачыненні да Леаніда Козыра паводле артыкулаў аб "фінансаванні дзейнасці экстрэмісцкага фармавання" і "ўдзеле на тэрыторыі замежнай дзяржавы ва ўзброеным фармаванні". Два гады таму мужчына асуджаўся судом Цэнтральнага раёна Мінска паводле артыкула аб абразе прадстаўніка ўлады.

Суд Першамайскага раёна Мінска асудзіў да аднаго года і трох месяцаў пазбаўлення волі Змітра Дашкевіча паводле артыкулаў аб удзеле ў групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак і непадпарадкаванні патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы. За два гады абаронца Курапатаў зазнаў некалькі крымінальных спраў паводле кожнага з гэтых артыкулаў у судзе Маскоўскага і Першамайскага раёнаў Мінска, а таксама ў судзе Барысаўскага раёна.

Супраць асуджанага ў чэрвені гэтага года судом Кіраўскага раёна Юрыя Аверкава паводле артыкула аб абразе прадстаўніка ўлады паўторна ўжылі пераслед у Магілёўскім абласным судзе паводле артыкулаў аб "распальванні варожасці" і "масавых беспарадках".

Толькі за верасень зафіксаваныя восем выпадкаў пераследу раней рэпрэсаваных грамадзян паводле 411 артыкула, які прадугледжвае магчымасць дадання тэрміну турэмнага зняволення за "непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы". Акрамя Змітра Дашкевіча, якога судзілі паводле гэтага артыкула, таксама судзілі:

• Алега Яфрэменку і Апанаса Афанасенкава — у судзе Барысаўскага раёна;

• Уладзіміра Цыгановіча — у судзе Мазырскага раёна;

• Рамана Марусава — у судзе Ленінскага раёна Магілёва;

• Андрэя Будая — у судзе Бабруйскага раёна і г. Бабруйска;

• Сяргея Раманава асудзілі да двух гадоў пазбаўлення волі судом Горацкага раёна;

• Тамаз Піпія асуджаны судом Наваполацка на паўтара года пазбаўлення волі.

У 46% у абвінавачванні меўся артыкул 342 КК

Асноўную долю ў структуры крымінальнага пераследу паводле палітычных матываў складаюць крымінальныя справы паводле 342 артыкула КК. 46% людзей, супраць якіх былі ўжытыя рэпрэсіі ў верасні, мелі ў абвінавачванні гэты артыкул.

Пры гэтым практыка выкарыстання гэтага артыкула мае рэгіянальную спецыфіку — у Брэсцкай вобласці паводле артыкула за ўдзел у стыхійных мірных сходах у жніўні і верасні 2020 года ў Брэсце, Брэсцкім раёне і Бярозе судзяць пераважна групы людзей, ставячы ім адны і тыя ж эпізоды. Пры гэтым ужо ў Пінску практыка пайшла ў бок пераследу грамадзян па адным чалавеку – толькі за верасень у гэтым горадзе былі асуджаныя сямёра чалавек.

Крыніца: ПЦ "Вясна"

У рамках Варшаўскай канферэнцыі па правах чалавека адбыўся сайд-івэнт на тэму «Мабілізацыя Маскоўскага механізма АБСЕ для вывучэння прымусовага перамяшчэння беларусаў і іх экстэрытарыяльнага пераследу». 

Гэтая тэма набывае асаблівую актуальнасць у святле нядаўняга звароту Літвы ў Міжнародны крымінальны суд з просьбай расследаваць трансгранічныя злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя аўтарытарным рэжымам Лукашэнкі ў дачыненні да беларусаў.

Прэзентацыя была арганізавана НАУ сумесна з ПЦ «Вясна» і Міжнародным камітэтам па расследаванні катаванняў у Беларусі. У ёй прынялі ўдзел дыпламаты прадстаўніцтваў Вялікабрытаніі, Германіі, Італіі, Літвы, Францыі, Швецыі і іншых краін пры АБСЕ, прадстаўнікі дыпмісій у Варшаве, прадстаўнікі МЗС Польшчы, а таксама беларускія, польскія і міжнародныя праваабарончыя арганізацыі. Са сведчаннямі выступілі некалькі ахвяр рэжыму Лукашэнкі.

Адкрываючы мерапрыемства, намеснік кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Павел Латушка выказаў удзячнасць ураду Літвы за перадачу інфармацыі аб сітуацыі ў Беларусі ў Офіс пракурора Міжнароднага крымінальнага суда для расследавання злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых рэжымам Лукашэнкі ў дачыненні да беларусаў і адзначыў:

«Усе гэтыя злачынствы адбываюцца ў абстаноўцы поўнай беспакаранасці вінаватых.

Страх і пераслед прымусілі сотні тысяч беларусаў пакінуць Радзіму, пакінуўшы ўсё— жыццё, дом, блізкіх. Больш за 300 000 чалавек сталі ахвярамі злачынства дэпартацыі. Гэты крок Літвы мае вырашальнае значэнне для беларусаў на шляху да аднаўлення справядлівасці і разрыву заганнага кола тэрору.

Лічу, што працяг сумесных намаганняў дзяржаў-членаў АБСЕ ў галіне ўсебаковага даследавання і ацэнкі дэпартацыі і экстэрытарыяльнага пераследу беларусаў будзе садзейнічаць прыняццю дзяржавамі рашэння аб далучэнні да звароту, пададзенага Літвой у МКС, і дапаможа забяспечыць справядлівасць для кожнай ахвяры».

Падчас прэзентацыі Часовая павераная ў справах Літвы ў Польшчы Аўдронэ Маркевічэнэ заявіла: 

«Мы ўдзячныя нашым беларускім калегам з Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, праваабарончай арганізацыі «Вясна» і іншым партнёрам за дапамогу ў зборы, абагульненні і прадстаўленні даных у Офіс пракурора МКС. Мы запрашаем усе зацікаўленыя краіны ЕС, якія ратыфікавалі Рымскі статут, афіцыйна далучыцца да гэтага звароту Літвы».

Крыніца: НАУ

Падчас працоўнага візіту ў ЗША Святлана Ціханоўская дала інтэрв’ю выданню «Голас Амерыкі», у якім адказала на пытанне, чаму для беларускіх дэмакратычных сілаў важны ўдзел у Генасамблеі ААН і на якую міжнародную падтрымку яны разлічваюць:

  📌 «Мы шукаем сусветных лідараў, якія маглі б дапамагчы нам. Людзі ў беларускіх турмах паміраюць. Гэта самая балючая тэма для нас. Я думаю, што краіны, якія ўсё яшчэ падтрымліваюць нейкія стасункі з рэжымам, могуць дапамагчы нам у вырашэнні гуманітарнага крызісу».

📌 «Лукашэнка хоча прадставіць вызваленне каля 100 чалавек як акт гуманнасці. Але гэта не мае нічога агульнага з рэчаіснасцю. Гэтае вызваленне звязанае з ціскам, які аказваецца на рэжым Лукашэнкі. Яны хочуць скасавання санкцыяў».

📌 «Нашая задача – пераканацца, што палітыка нашых замежных партнёраў не зменіцца. Мы шукаем шляхі вызвалення палітвязняў з гуманітарных меркаванняў. Мы шукаем краіны, арганізацыі, якія маглі б стаць пасярэднікамі ў гэтым пытанні».

 📌 «Мы хочам выкарыстоўваць міжнародныя механізмы – Міжнародны крымінальны суд (ICC), Міжнародны суд ААН (ICJ), каб прыцягнуць Лукашэнку і яго паслугачоў да адказнасці. Гэтыя інструменты даволі марудлівыя, але мы паслядоўныя ў сваім падыходзе і спадзяёмся, што вельмі хутка пачнём спецыяльнае расследаванне гэтых злачынстваў».

📌 «Нашая канчатковая мэта – вызваліць палітвязняў, правесці свабодныя і справядлівыя выбары, але перад гэтым мы павінны максімальна аслабіць рэжым і ўмацаваць нацыянальную ідэнтычнасць, грамадзянскую супольнасць, дэмакратычныя сілы, каб пераходны перыяд прайшоў гладка і хутка».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Коратка:

• Стабільна высокі ўзровень палітычна матываваных рэпрэсій захоўваецца ў Беларусі цягам апошніх некалькіх гадоў. Па-ранейшаму, палітычна матываваны крымінальны пераслед застаецца актуальнай пагрозай для ўсіх, хто браў удзел у пратэсных акцыях або крытычна выказваўся адносна палітычнай сітуацыі ў краіне альбо ў адрас чыноўнікаў рэжыму, падтрымліваў пратэсныя структуры.

• З лета 2020 года праваабарончай супольнасцю прызнаныя палітвязнямі 3 531 чалавек, з іх 627 жанчын. На канец верасня 2024 года ў Беларусі ў месцах няволі знаходзіліся 1 317 палітвязняў, з іх 169 жанчын, за месяц праваабарончая супольнасць прызнала такімі 46 чалавек. Яшчэ ў дачыненні да 19 былых палітвязняў, імёны якіх раней не былі вядомыя праваабаронцам, вылучаныя патрабаванні аб іх рэабілітацыі.

• Праваабаронцы: лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, віцэ-прэзідэнт Міжнароднай федэрацыі за правы чалавека (FIDH) Валянцін Стэфановіч, а таксама Уладзімір Лабковіч,Марфа Рабкова, Андрэй Чапюк і Анастасія Лойка, адвольна асуджаныя да пазбаўлення волі, адбываюць пакаранне ў папраўчых калоніях.

• Па-ранейшаму некалькі палітвязняў, якія ўтрымліваюцца доўгі час у рэжыме інкамунікада: Марыя Калеснікава, Віктар Бабарыка, Мікалай Статкевіч, Сяргей Ціханоўскі, Максім Знак, Ігар Лосік, Уладзімір Кніга з лютага-сакавіка 2023 года пазбаўленыя кантактаў са знешнім светам, у тым ліку ўнутры калоній. Паступаюць таксама звесткі аб перыядычнай ізаляцыі іншых палітвязняў.

• Працягваюцца адвольныя рэпрэсіі ў дачыненні да грамадзян за рэалізацыю грамадзянскіх правоў: у верасні "Вясна" атрымала інфармацыю аб не менш чым 429 выпадках палітычна матываваных рэпрэсій, якія вынікаюць з крымінальнага і адміністрацыйнага пераследу, з іх – не менш за 176 адміністрацыйных спраў, разгледжаных судамі.

• Уладамі працягваюць папаўняцца спісы асобаў і фармаванняў, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай і тэрарыстычнай дзейнасці, экстрэмісцкіх матэрыялаў.

• У межах 57-й сесіі Рады па правах чалавека ААН прайшоў інтэрактыўны дыялог з удзелам групы незалежных экспертаў па сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі (у адпаведнасці з рэзалюцыяй СПЧ 55/27). "Вясна" распавяла, пра што казалі незалежныя эксперты, дэлегацыя Беларусі, праваабаронцы, і каго ў выніку падтрымалі розныя дзяржавы.

• Урад Літвы 30 верасня афіцыйна перадаў у офіс пракурора Міжнароднага крымінальнага суда ў Гаазе матэрыялы, якія тычацца здзяйснення прадстаўнікамі рэжыму Лукашэнкі трансгранічных злачынстваў супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў. Пракурор Карым А. А. Хан заявіў, што яго Упраўленне правядзе папярэдняе расследаванне для вывучэння запыту ў рамках юрысдыкцыі МУС і вызначыць на падставе устаноўленых законам патрабаванняў, ці маюцца разумныя падставы для пачатку расследавання.

• Праваабаронцамі "Вясны" рэгулярна выяўляюцца і дакументуюцца факты прымянення катаванняў і забароненых відаў звароту ў ходзе расследавання палітычна матываваных крымінальных спраў, забароненых відаў абыходжання ў адміністрацыйным працэсе, а таксама пераследу і пазбаўлення волі па палітычных матывах; пазбаўлення зняволеных належнага ўзроўню медыцынскай дапамогі.

Палітычна матываваны пераслед. Палітычныя зняволеныя

На канец верасня ў месцах пазбаўлення волі ўтрымліваліся 1 317 палітвязняў. Сярод іх 169 жанчын.

Акрамя таго, вядома пра 2 214 былых палітвязняў, з іх 477 – жанчыны, якія цалкам адбылі пазбаўленне і абмежаванне волі (1 230 чалавек), былі вызваленыя ў выніку адмены або змены меры стрымання, амністыі або акта памілавання, альбо памерлі ў зняволенні. Такім чынам, сумарная колькасць палітвязняў і былых палітвязняў перавысіла 3,5 тысяч чалавек.

Праваабаронцам вядома як мінімум пра 5 947 асуджаных па палітычных матывах – як да пазбаўлення волі, так і да іншых відаў пакарання; іх рэальная колькасць большая, паколькі ўлады старанна хаваюць сапраўдны маштаб пераследаў.

У верасні праваабарончая супольнасць прызнала палітвязнямі 46 чалавек. Таксама праваабарончая супольнасць запатрабавала рэабілітацыі 19 былых палітвязняў, імёны якіх сталі вядомымі праваабаронцам ужо пасля іх вызвалення.

4 верасня стала вядома, што паводле ўказу № 343 "Аб памілаванні асуджаных" на волю выйшлі 30 палітвязняў, асуджаных да пазбаўлення волі паводле пратэстных артыкулаў. Паведамлялася, што сярод іх сем жанчын і 23 мужчын. Справы памілаваных палітвязняў у парушэнне закона разглядала так званая "камісія па вяртанні" Генеральнага пракурора Андрэя Шведа.

16 верасня 2024 года стала вядома, што паводле ўказу Лукашэнкі на волю выйшлі яшчэ 37 палітвязняў, асуджаных паводле пратэстных артыкулаў. Паведамлялася, што сярод іх шэсць жанчын, а таксама людзі з хранічнымі захворваннямі, з інваліднасцю, пенсіянеры.

Агульная вядомая колькасць палітвязняў, вызваленых у парадку памілавання ў 2024 годзе, –  115 чалавек. Таксама А. Лукашэнка памілаваў немца Рыка Крыгера, якога ў ліпені асудзілі да смяротнага пакарання. Акрамя таго, пяць палітвязняў-украінцаў былі вызваленыя ў парадку абмену з удзелам уладаў Расейскай Федэрацыі.

У дачыненні да палітвязняў працягваецца ціск і ў месцах несвабоды. У якасці меры ціску ў дачыненні да палітвязняў актыўна выкарыстоўваецца падаўжэнне тэрміну пазбаўлення свабоды з дапамогай абвінавачванняў у злосным непадпарадкаванні па арт. 411 КК:

Суд Першамайскага раёна Мінска ў верасні разгледзеў чарговую крымінальную справу супраць палітвязня Змітра Дашкевіча. Гэтым разам актывіста абвінавацілі паводле арт. 342 КК (актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак), а таксама ч.1 арт. 411 КК (злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі калоніі). Пры гэтым артыкул за "непадпарадкаванне" дадалі наўпрост падчас суда па арт. 342 КК. У выніку суддзя Анастасія Кулікпрызнала яго вінаватым і прызначыла яшчэ адзін год і тры месяцы калоніі.

У мінулым месяцы стала вядома, што раней асудзілі паводле ч. 2 арт. 411 КК палітвязняволенага фігуранта "справы Аўтуховіча" Віктара Снегура. Калі менавіта яго судзілі і якое рашэнне прыняў суд — пакуль невядома. 11 кастрычніка 2024 года Мінскі абласны суд будзе разглядаць апеляцыю на прысуд. Судовы працэс будзе ўзначальваць Алег Лапека. 

Супраць палітвязня Сяргея Раманава распачалі новую крымінальную справу. Паводле інфармацыі"АЧК-Беларусь", 24 верасня палітвязня прызналі вінаватым паводле ч. 2 арт. 411 КК і дадалі яшчэ два гады пазбаўлення волі. Пры гэтым, у сакавіку 2023 года Раманаву ўжо дадалі 11 месяцаў зняволення па гэтым артыкуле. Сяргея, які толькі ў траўні выйшаў з ПКТ, дзе правёў паўгода, зноў адправілі туды ў ліпені на пяць месяцаў.

У Наваполацку 5 верасня адбыўся суд над палітвязнем Тамазам Піпіяй. Яго абвінавацілі паводле ч. 2 арт. 411 Крымінальнага кодэкса. Суддзя Таццяна Хрыпач прызначыла палітвязню яшчэ адзін год і шэсць месяцаў зняволення ў дадатак да пяці гадоў пазбаўлення волі. 

Паводле чарговай-трэцяй справы паводле арт. 411 КК супраць Паліны Шарэнды-Панасюк у верасні скончыліся следчыя дзеянні. Стала вядома, што жанчыну перавялі з ІЧУ Рэчыцы ў СІЗА Гомеля. Калі блізкія патэлефанавалі ў Гомельскае СІЗА, каб даведацца пра здароўе палітвязня і магчымасці перадаць перадачу — ім адказалі, што Паліна змешчаная ў карцэр на 10 дзён, паведаміла "Берасцейская Вясна". Суд над жанчынай пачнецца 14 кастрычніка.

Палітвязень Мікалай Дзядок, асуджаны да пяці гадоў калоніі, мусіў выйсці з турмы 25 красавіка 2025 года, але супраць яго распачалі новую крымінальную справу паводле ч.1 арт. 411 КК.

Суд Ленінскага раёна Магілёва 27 верасня разгледзеў крымінальную справу паводле ч. 2 арт. 411 КК супраць палітвязня Рамана Марусава, якому раней узмацнілі пакаранне і перавялі на турэмны рэжым. Справу разглядала суддзя Таццяна Рахманенка, але прысуд пакуль невядомы.

Палітвязня Максіма Матырку ўжо раней асудзілі за "злоснае непадпарадкаванне адміністрацыі калоніі " паводле арт. 411 КК. Адбываць тэрмін яго накіравалі ў горацкую калонію № 9. Стала вядома, што 10 верасня ў судзе Горацкага раёна разглядзеом справу аб пераводзе Максіма на турэмны рэжым. Працэс вяла суддзя Алена Шляхціцава.

Па даных праваабаронцаў, па стане на 11 верасня 2024 года як мінімум 86 палітвязняў перавялі на турэмны рэжым і супраць яшчэ 51 пачалі новыя крымінальныя справы па арт. 411 КК. Не менш чым 137 палітвязням пагоршылі ўмовы ўтрымання за парушэнне ўнутранага распарадку калоніі. "Вясна" распавяла, якія метады пакарання выкарыстоўвае адміністрацыя калоній супраць палітвязняў і хто з іх прызнаныя "злоснымі парушальнікамі рэжыму".

Пад палітычна матываваны пераслед трапляюць сем'і палітвязняў, а таксама людзі, якія аказвалі дапамогу палітвязням. Так, асноўнай прычынай хвалі ператрусаў, допытаў і затрыманняў 23 студзеня 2024 года сталі прэтэнзіі спецслужбаў да дапамогі сем'ям палітвязняў з прадуктовымі перадачамі праз ініцыятыву INeedHelpBY. Большасць з тых, хто трапіў пад пераслед — жанчыны і сваякі палітвязняў. Частку з іх асудзілі па адміністрацыйных артыкулах за "выкарыстанне замежнай дапамогі для ажыццяўлення экстрэмісцкай дзейнасці" па арт. 24.15 КаАП, а супраць некалькі дзясяткаў чалавек распачалі крымінальныя справы за "садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці" (ч. 1 і ч. 2 арт. 361-4 КК). Паводле інфармацыі" Вясны", каля 30 чалавек цяпер пад вартай у СІЗА. У верасні за салідарнасць з палітвязнямі судзілі мінімум 16 жанчын. "Вясна" распавяла пра вынікі студзеньскага рэйду праз сем месяцаў і пераслед за салідарнасць з палітвязнямі.

Працягваюцца затрыманні беларусаў, якія вяртаюцца з-за мяжы ў Беларусь. Паводле інфармацыі"Вясны", з пачатку 2024 года па вяртанні ў Беларусь былі затрыманыя не менш за 55 чалавек, супраць 17 з якіх распачалі крымінальныя справы. Пры гэтым лічба можа быць значна большай праз адсутнасць поўных звестак у праваабаронцаў.

Так, 20 верасня суд Ленінскага раёна горада Магілёва вынес прысуд па ч.1 арт. 342 КК у дачыненні да Льва Іўчына і прызначыў пакаранне ў выглядзе абмежавання волі без накіравання ў папраўчую ўстанову адкрытага тыпу тэрмінам на два гады, а таксама штраф у памеры 30 базавых велічынь. Льва затрымалі па вяртанні з-за мяжы.

Больш за тры гады ў няволі за сваю праваабарончую дзейнасць знаходзяцца актывісты "Вясны" Марфа Рабкова, Андрэй Чапюк, Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч і Уладзімір Лабковіч. 

Алесь Бяляцкі сёлета чацвёрты раз сустрэў свой Дзень народзінаў у зняволенні. З нагоды 62-годдзя Алеся побач з Пасольствам Рэспублікі Беларусь у Вільні 25 верасня адбылася акцыя салідарнасці. У дзень яго нараджэння да віншаванняў далучыліся міжнародныя і беларускія арганізацыі розных напрамкаў дзейнасці, грамадскія актывісты, палітыкі і журналісты.

Знаходзіцца ў няволі за сваю праваабарончую дзейнасць і Наста Лойка, праваабаронца Human Constanta. Вядома, што Насту ў канцы верасня перавялі з гомельскай калоніі ў СІЗА-1 для ўдзелу ў судзе над актывісткамі, якіх абвінавачваюць па палітычных артыкулах Крымінальнага кодэкса.

Чатыры гады таму, 17 верасня 2020 года, палітзняволеная праваабаронца "Вясны" Марфа Рабковабыла адвольна затрыманая. Па гэты дзень яна незаконна знаходзіцца ў зняволенні. У чацвёртую гадавіну яе затрымання абсерваторыя па абароне праваабаронцаў (FIDH-OMCT) і "Вясна" зноў заклікаюць да яе неадкладнага і безумоўнага вызвалення, а таксама да вызвалення астатніх чатырох затрыманых членаў "Вясны" і ўсіх праваабаронцаў, адвольна пазбаўленых волі ў Беларусі.

У Гомельскім абласным судзе 30 верасня пачаўся суд над праваабаронцай "Вясны" Аленай Маслюковай. Ёй інкрымінавана ч.1 і ч. 2 арт. 361-4 Крымінальнага кодэкса (садзейнічанне экстрэмісцкай дзейнасці), але сутнасць абвінавачвання невядомая нават самой праваабаронцы. Справу ў закрытым рэжыме разглядае Сяргей Багінскі. 

Не менш за сем адвакатаў пазбаўленыя волі па палітычных матывах.

Катаванні і жорсткае абыходжанне

Палітвязень Ігар Аліневіч зноў змешчаны ў штрафны ізалятар, што азначае ўтрыманне ў негуманных умовах і без сувязі са знешнім светам. Падчас папярэдняга змяшчэння ў ШІЗА ён трымаў галадоўку і быў шпіталізаваны. 

Трывожныя навіны сталі вядомыя пра палітвязню Марыю Калеснікаву, якая год таму была шпіталізаваная з папраўчай калоніі для аперацыі: паведамляецца, што Марыя мае крытычна нізкую вагу (45 кг пры росце 175 см) фактычна галадае ў калоніі, праз адсутнасць умоў для захавання строгай дыеты.

У ліпені 2024 года стала вядома, што Паліна Шарэнда-Панасюк хворая "хранічным панкрэатытам сярэдняй цяжкасці" — вельмі небяспечнай для здароўя хваробай, лячэнне ад якой ускладняецца ва ўмовах зняволення. Пра дыягназ сваякам стала вядома з афіцыйнага адказу адміністрацыі папраўчай калоніі № 24, дзе жанчына яшчэ нядаўна адбывала пакаранне. У верасні муж палітзняволенай Андрэй Шарэнда напісаў пра рэзкае пагаршэнне стану здароўя Паліны. Яна пакутуе ад рэзкіх боляў збоку жывата, але медыцынскую дапамогу ёй не аказваюць, даюць толькі абязбольвальныя.

Сталі публічна даступнымі фотаздымкі і відэа Юрыя Зянковіча пасля двух гадоў адбыцця пакарання ў папраўчай калоніі: палітвязень выглядае вельмі схуднелым і выматаным.

Кірыл Іваноў, хворы на эпілепсію, падзяліўся дэталямі жорсткага затрымання восенню 2023 года: ён сутыкнуўся са збіваннем і прымяненнем электрашокера.

Палітвязень Аляксей Кірэеў, які адбыў свой тэрмін пазбаўлення волі, распавёў пра наступствы знаходжання ў негуманных умовах у ВК-15: ён схуднеў на 15 кг і страціў зрок на адно вока. 

Палітвязень Ягор Яўстратаў, які адбыў свой тэрмін пазбаўлення волі, распавёў пра жорсткае затрыманне:

"Пры затрыманні супрацоўнікі "Алмаза" выкарыстоўвалі помпавыя стрэльбы з гумовым дробам. У асноўным усе стрэлы прыйшлося на мяне, але, ведаю, што патрапіла і яшчэ ў кагосьці. Праз гэта мне спатрэбілася медыцынская дапамога, таму перад ізалятарам я спачатку трапіў у лякарню... Мы ляжалі на зямлі — яны падыходзілі глядзелі на нас. Для іх гэта было ўсё як відовішча: то з рукі кроў цячэ, то там кроў... Неўзабаве нам залілі вочы слёзатачывым газам, і прыйшоў, верагодна, кіраўнік аперацыі. Ён прайшоўся і назваў чатырох чалавек, пасля чаго іх паднялі і кудысьці адвялі. Уласна, гэта былі тыя самыя супрацоўнікі міліцыі".

Негуманныя ўмовы ў СІЗА №1:

"Ложкаў — 12, а нас у камеры — 14. Двое ноччу не спяць, але потым днём маглі адаспацца".

І пра штрафны ізалятар у ПК-1:

"ШІЗА ў калоніі — зброя індывідуальнага паражэння. Ствараюцца ўсе ўмовы, каб падарваць здароўе чалавека. Калі ў калоніі адбываліся збіванні, то гэта абавязкова здаралася менавіта ў ШІЗА, далей ад вачэй сотняў асуджаных ".

Іншы палітвязень, які таксама адбыў тэрмін пазбаўлення волі, падзяліўся гісторыяй затрымання ў кастрычніку 2020 года падчас мірнай дэманстрацыі: у выніку непрапарцыйнага прымянення сілы супрацоўнікамі АМАП ён атрымаў чэрапна-мазгавую траўму.

Палітвязень, які адбыў тэрмін пазбаўлення волі ў ПК-2 у Бабруйску, правёў 10 месяцаў у ШІЗА і ПКТ і распавёў пра ўмовы там:

"Там заўсёды мокра і холадна. Праз гэтае спаць па начах немагчыма, асабліва ў міжсезонку. У гэты час ты рыхтуешся, што на сутках будуць бяссонныя ночы. Днём ужо таксама не паспіш, таму што ўсюды ўсталявалі відэакамеры. Міжсезонка — проста пекла. Непазбежна саджаеш сваё здароўе, таму што там хварэюць усе: тэмпература, гемарой. Людзі не выходзяць адтуль здаровымі, таму што холадна і пастаянныя скразнякі. Выйсці з ШІЗА здаровым нерэальна ".

Парушэнне свабоды асацыяцыі

16 верасня КДБ прызнаў "Беларускую нацыянальную моладзевую раду" («ЯRАDА») экстрэмісцкім фарміраваннем: нібыта асацыяцыя "ажыццяўляе экстрэмісцкую дзейнасць з-за мяжы і ўяўляе сабой парасонавую арганізацыю, якая аб'ядноўвае больш за 30 моладзевых арганізацый і ініцыятыў, якія функцыянуюць на беларускім кірунку". Гэта падвяргае небяспецы крымінальнага пераследу ўсіх датычных да легітымнай дзейнасці моладзевай арганізацыі.

Працягваецца масавая прымусовая ліквідацыя НДА: паводле інфармацыі Lawtrend, «страты ў грамадскім сектары Беларусі, пачынаючы з пост выбарнага перыяду 2020 года, складаюць ужо не менш за 1 777 інстытуцыяналізаваных форм некамерцыйных арганізацый (грамадскіх аб'яднанняў, прафесійных саюзаў, палітычных партый, фондаў, недзяржаўных устаноў, асацыяцый, рэлігійных арганізацый)». 

Парушэнне свабоды мірных сходаў. Падаўленне свабоды выказвання меркаванняў

Крымінальны пераслед за ажыццяўленне правоў на свабоду мірных сходаў і свабоду выказвання меркаванняў не спыняецца.  У верасні суды працягвалі выносіць прысуды па артыкуле 342 КК за ўдзел у паслявыбарчых акцыях пратэсту.

"Вясне" вядома пра не менш чым 28 чалавек, якіх прыцягнулі да крымінальнай адказнасці за “актыўны ўдзел у дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак” (артыкул 342 КК).

12 верасня суд Брэсцкага раёна асудзіў 11 чалавек да абмежавання і пазбаўлення волі за ўдзел у акцыі пратэсту 10 жніўня 2020 года.

Прыцягваюць да адказнасці сем'ямі. Ганну і Генадзя Васілюкоў суд Ленінскага раёна горада Браста асудзіў да пазбаўлення волі за ўдзел у пратэстах 10 жніўня 2020 года. Падчас вынясення прысуду, Генадзь ужо адбываў пакаранне за ўчыненне злачынства, прадугледжанага арт. 367 КК (паклёп у дачыненні да Лукашэнкі). 

У судзе Бярозаўскага раёна 5 верасня абвясцілі другі за апошні час прысуд за ўдзел у акцыі пратэсту з 10 на 11 жніўня 2024 года ў горадзе. Паводле ч. 1 арт. 342 Крымінальнага кодэкса (актыўны ўдзел у дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак) да паўтара года калоніі асудзілі адразу чатыры чалавекі — Мікалая Кулака, Ігара Яўменава (Куля), Андрэя Рыбакова, Віктара Данілюка. Справу разглядала Людміла Рудзіна. Пра гэта піша "Берасцейская Вясна".

Адміністрацыйны пераслед

У верасні "Вясна" атрымала інфармацыю аб не менш чым 429 выпадках палітычна матываваных рэпрэсій, якія вынікаюць з крымінальнага і адміністрацыйнага пераследу, з іх не менш за 176 адміністрацыйных спраў, разгледжаных судамі. 130 спраў разгледжаны па арт.19.11 КаАП (за распаўсюд інфармацыйных матэрыялаў, прызнаных уладамі экстрэмісцкімі).

Звяртаем увагу, што вынікі адміністрацыйнага пераследу і колькасць затрыманняў, звязаных з крымінальным і адміністрацыйным пераследам, часта невядомыя праваабаронцам альбо паступаюць з затрымкай з-за атмасферы страху і пагрозы дадатковых рэпрэсій. Гэтыя даныя нельга ацэньваць як паказчык змены ўзроўню рэпрэсій, асабліва на кароткіх адрэзках часу і без уліку умоваў для збору інфармацыі, якія ўвесь час змяняюцца.

Пераслед журналістаў і супрацоўнікаў СМІ

Па стане на 30 верасня пазбаўленыя волі 33 журналісты і супрацоўнікі СМІ.

3 верасня журналістку Алену Цімашчук уключылі ў пералік арганізацый і фізічных асоб, якія маюць дачыненне да тэрарыстычнай дзейнасці. Яна працавала пазаштатнай журналісткай на "Зялёным партале" і ў "Брэсцкай газеце", а таксама карэспандэнткай у "Брэсцкім Весніку". Яе абвінавацілі ў "дыскрэдытацыі Беларусі" (369-1 КК), "распальванні іншай сацыяльнай варожасці альбо варожасці"  (ч.3 арт. 130 КК), "уваходжанні ў склад экстрэмісцкага фармавання" (ч. 3 арт. 361-1 КК). Брэсцкі абласны суд 3 чэрвеня 2024 года прызнаў яе вінаватай па ўсіх трох артыкулах і прызначыў пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі тэрмінам на пяць гадоў, а таксама штрафам у памеры 46 000 рублёў. Справу разглядаў суддзя Дзмітрый Карасінскі.

16 верасня па памілаванні выйшаў на волю Андрэй Толчын, якога 21 сакавіка 2024 года асудзілі да двух гадоў і шасці месяцаў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму па абвінавачваннях у "паклёпе ў дачыненні да Лукашэнкі" (арт. 367 КК) і с"адзейнічанні экстрэмісцкай дзейнасці" (арт. 361-4 КК).

26 верасня суд горада Пінска і Пінскага раёна пачаў разглядаць крымінальную справу ў дачыненні да Яўгена Мікалаевіча, які абвінавачваецца ва ўчыненні злачынства, прадугледжанага ч.1 арт. 342 КК. 10 жніўня 2020 года Яўген падчас выканання прафесійных абавязкаў быў затрыманы. У дзень затрымання быў збіты супрацоўнікамі міліцыі ў прыбіральні Пінскага гарвыканкама і аўтазаку.

Парушэнне правоў і свабод на падставе барацьбы з экстрэмізмам і тэрарызмам 

Заканадаўства аб барацьбе з экстрэмізмам і тэрарызмам па-ранейшаму выкарыстоўваецца рэжымам А. Лукашэнкі выключна для палітычна матываванага пераследу палітычных апанентаў і іншадумцаў за рэалізацыю сваіх грамадзянскіх і палітычных правоў. 

У верасні спіс экстрэмісцкіх фарміраванняў папоўніўся дзвюма пазіцыямі; усяго за тры гады (першае рашэнне прынята 21 верасня 2021 года) было прынята 239 адпаведных рашэнняў КДБ і МУС.

У пералік грамадзян Рэспублікі Беларусь, замежных грамадзян або асоб без грамадзянства, якія маюць дачыненне да экстрэмісцкай дзейнасці, за жнівень унесена 101 чалавек, у тым ліку 22 жанчыны. Усяго ў пераліку імёны 4 476 чалавек. 

У рэспубліканскі Спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў унесены прызнаныя экстрэмісцкімі на падставе 87 судовых рашэнняў тэлеграм-каналы, Youtube і Tik-Tok каналы, старонкі ў сацыяльных сетках і іншыя крыніцы і носьбіты інфармацыі.

Акрамя гэтага, у мінулым месяцы Вярхоўны суд Беларусі прызнаў Полк Каліноўскага "тэрарыстычнай арганізацыяй". Адпаведнае рашэнне было прынята па заяве генпракурора Андрэя Шведа.

Крыніца: ПЦ "Вясна"

Сёння ў Варшаве адбылася прэс-канферэнцыя Аб’яднанага Пераходнага Кабінета з нагоды перадачы ўрадам Літвы дакументаў у Міжнародны суд аб злачынствах рэжыму Лукашэнкі супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларусаў. Удзел у мерапрыемстве разам з Ціханоўскай узяў Павел Латушка, Алег Кулеша і прадстаўнік Хельсінскага камітэту.

У сваім выступе беларуская лідарка растлумачыла важнасць пазову Літвы ў Міжнародны крымінальны суд і падкрэсліла: краіны-суседзі істотна пацярпелі ад дзеянняў рэжыму і гатовыя дамагацца справядлівасці. Беларуская лідарка таксама заклікала іншыя краіны падтрымаць Літву і накіраваць аналагічныя запыты ў суд.

«Мы цалкам падтрымліваем Літву і заклікаем урады іншых краінаў накіраваць афіцыйныя лісты ў Міжнародны суд з заклікам правесці расследаванне злачынстваў рэжыму. Учора польскае МЗС афіцыйна заявіла, што поўнасцю падтрымлівае Літву і яе пазоў у Міжнародны крымінальны суд. Польшча, Літва, а таксама Латвія і Украіна – найбольш пацярпелі ад дзеянняў рэжыму і зацікаўленыя ў тым, каб дыктатар урэшце быў прыцягнуты да адказнасці. Месяц таму Украіна таксама афіцыйна далучылася да Рымскага статуту. Гэта значыць, што калі будзе распачата расследаванне ці выдадзены ордар на арышт, то Украіна таксама будзе абавязаная яго выконваць. Гэта асабліва важна ў кантэксце ўдзелу рэжыму Лукашэнкі ў вайне супраць Украіны».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Выступленне Паўла Латушкі, намесніка кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі, кіраўніка Народнага антыкрызіснага ўпраўлення, Пасла на прэс-канферэнцыі, прысвечанай прававым мерам рэагавання міжнароднай супольнасці на злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя цяперашнім аўтарытарным рэжымам Беларусі

Спадарыня Прэзідэнтка-элект, спадарыня намесніца міністра, Вашы Правасхадзіцельствы, спадарыні і спадары.

Прайшло 375 дзён — амаль год — з таго часу, як мы ўпершыню афіцыйна сустрэліся са спадарыняй намесніцай міністра і кіраўніком Міжнароднага юрыдычнага прадстаўніцтва Міністэрства юстыцыі Літвы і абмеркавалі магчымасць падачы гэтага звароту.

Сёння мы тут, у Гаазе. Зварот знаходзіцца ў Офісе Пракурора Міжнароднага крымінальнага суда. На сайце Міжнароднага крымінальнага суда з'явілася кароткая заява ад пракурора Карыма Хана, што «ён можа пацвердзіць, што яго офіс правядзе папярэдні разгляд, каб вывучыць запыт».

Кароткі выраз з велізарным значэннем. Што ён хавае?

Перш за ўсё, гэта жыцці, пакуты і страты сотняў тысяч ахвяр. Прайшоўшы праз жудасны каток рэпрэсій у Беларусі, катаванні, згвалтаванні, заключэнні, пазбаўленні асноўных правоў. Не маючы іншага выбару, яны пакінулі сваю радзіму ў пошуках прытулку ў Літве, Польшчы і іншых краінах. Яны пакінулі сваіх бацькоў, дзяцей, сяброў, не маючы магчымасці ўбачыць іх зноў. Яны пакінулі сваю маёмасць, пачынаючы жыццё з нуля.

І цяпер, прайшоўшы праз усё гэта, насельніцтва, якое падвергнулася рэпрэсіям, стала ахвярай новай хвалі пераследаў. Рэжым працягнуў пераследваць нас за мяжой з жахлівай эфектыўнасцю. Судовыя пераследы, арышты сваякоў і сяброў, рыторыка нянавісці, пагрозы гвалту, запалохвання, канфіскацыя і знішчэнне маёмасці ў Беларусі — гэта толькі частка таго, што Лукашэнка і яго памагатыя робяць сёння ў еўрапейскіх краінах.

Па-другое, цягам 4 гадоў беларусы жылі ў стане поўнай безнадзейнасці. Наш народ, прайшоўшы праз пекла страт за мірную абарону дэмакратычных каштоўнасцяў, адчувае сябе пакінутым і забытым.

Аднак сёння сотні тысяч ахвяр здабылі надзею на справядлівасць. Спадзяванне, што аднойчы вінаватыя будуць прыцягнутыя да адказнасці.

Па-трэцяе, праведзена неверагодная праца. Міністэрствам юстыцыі Літвы, юрыстамі і экспертамі, чые імёны я не магу назваць. Па сутнасці, яны стварылі новы прэцэдэнт. Упершыню ў практыцы МУС дзяржава-ўдзельніца Рымскага статута перадала сітуацыю ў Офіс Пракурора ў дачыненні да дзяржавы, якая не з'яўляецца ўдзельніцай гэтага Статута.

Праведзеная праца запатрабавала выключнага прафесіяналізму, крэатыўнасці і мужнасці.

Я і мая каманда выказваем падзяку Літве, Міністэрству юстыцыі, асабіста намесніцы міністра Габіі Грыгайце і кіраўніку Міжнароднага юрыдычнага прадстаўніцтва Рычарду Дзіковічу за іх узрушаючую працу.

Я хачу таксама падзякаваць нашым юрыстам і маёй камандзе, Народнаму антыкрызіснаму ўпраўленню, дэпутату Еўрапейскага парламента Дайніюсу Жалімасу і яго арганізацыі «Justice Hub», а таксама замежным экспертам, якія ініцыявалі гэты працэс у красавіку 2023 года. Паўтара года штодзённай працы. І вось вынік.

Я дзякую спадарыні прэзідэнтцы-элект Святлане Ціханоўскай, за яе падтрымку.

І асаблівая падзяка арганізацыям, якія ўваходзяць у МПАБ (Міжнародная платформа адказнасці для Беларусі). Асабліва хачу адзначыць праваабарончы цэнтр «Вясна» і Міжнародны камітэт па расследаванні катаванняў у Беларусі.

Гэты дзень увойдзе ў гісторыю

У гісторыю Беларусі — таму што гэта першы і на сёння самы важны крок да дасягнення справядлівасці для беларускага народа, для сотняў тысяч ахвяр злачынстваў супраць чалавечнасці, учыненых дыктатарам Лукашэнкам і яго памагатымі.

Гэты дзень увойдзе ў гісторыю. І асабістую гісторыю Лукашэнкі, а дакладней — асабістую крымінальную справу дыктатара, які ўвойдзе ў гісторыю менавіта як міжнародны злачынца.

І вось пайшоў ужо чацвёрты дзясятак гадоў, як Лукашэнка будуе свой рэжым рэпрэсій і гвалту. І фарміраванне гэтага рэжыму сапраўды блізка да сваёй «найвышэйшай кропкі». Удумайцеся — у краіне з насельніцтвам у 9 мільёнаў чалавек дыктатарам учыненыя ўжо сотні тысяч злачынстваў супраць чалавечнасці. 

Лукашэнка стварыў цэлую дзяржаўную машыну, як ён кажа, «чыстак» грамадства. Усе нелаяльнае яго рэжыму насельніцтва падлягае праходжанню праз канвеер зверстваў. Грамадства падзелена на лаяльных і нелаяльных. Лукашэнка ўвесь час называе беларусаў, якія падвяргаюцца рэпрэсіям, «беглымі», «палітычнымі», «востракапытнымі».

Але прыйшоў час для справядлівасці і правасуддзя. Прыйшоў твой час, Лукашэнка, адказваць за гэтыя злачынствы. Прыйшоў час сілы права, якая атрымае верх над правам сілы. 

Я хачу звярнуцца да вышэйшых чыноў яго рэжыму.

Цягнік Лукашэнкі ў Гаагу крануўся сёння. Лукашэнка ўжо знаходзіцца ў ім. І ён даедзе да месца прызначэння. Цяпер ужо — без варыянтаў. Для Лукашэнкі няма шляху назад. Запушчаны працэс правасуддзя незваротны.

Мы заклікаем усе дэмакратычныя краіны далучыцца і падтрымаць працэс аднаўлення справядлівасці, які быў запушчаны Літвой. І распачаць аналагічныя дзеянні, каб надаць максімальную хуткасць цягніку «Мінск – Гаага». 

Упэўнены, у нас не завышаныя чаканні да нашых партнёраў, а просьба выкарыстоўваць вашы магчымасці для прыцягнення Лукашэнкі і яго саўдзельнікаў да адказнасці.

Лукашэнка заўсёды марыў увайсці ў гісторыю. Яму гэта ўдалося. І яму ўжо ніколі не пазбавіцца ад гэтага. Ва ўсіх падручніках пра яго будуць успамінаць не як пра першага прэзідэнта, а як пра апошняга беларускага дыктатара і міжнароднага злачынцу. 

І я хачу, каб гэта пачуў не толькі ён сам, але і яго асяроддзе, яго найбліжэйшыя дзяржаўныя служачыя, прапагандысты. Спытаеце сябе, вы хочаце быць спадарожнікамі Лукашэнкі? Хочаце падсесці да яго ў цягнік да Гаагі? 

А можа быць, нарэшце, прыйшоў час прыняць рашэнне — і сысці з гэтага цягніка. Не садзіцца ў яго зусім. Вы ведаеце, што для гэтага трэба зрабіць. Вы ведаеце, куды адпраўляць інфармацыю. 

Я ўпэўнены, сярод вас вельмі шмат тых, хто гэтага хоча. Большасць з вас не здзяйснялі ніякіх злачынстваў. Кагосьці з вас вымусілі іх здзейсніць. Але ў вас ёсць шанец дапамагчы сабе, сваёй краіне, беларусам і правасуддзю. Не выпускайце яго. Выходзьце на сувязь.

Лукашэнка думаў, што зможа «перавярнуць старонку» сваіх злачынстваў. Не. Яго «балада пра дыктатара» падышла да канца. І так, мы выключым цябе, Лукашэнка, з вялікай палітыкі. Як і абяцалі. Ты — злачынца. Наступная станцыя — Гаага. 

Памятаеш, з якімі плакатамі людзі выходзілі на вуліцы ў 2020-ым? «Лукашэнка ў Гаагу», «Трыбунал». Ты думаў, што гэта проста лозунгі, якія засталіся ў мінулым? Не, гэта твая будучыня. 

Сёння сіла права перамагае. Сёння мы разам аднаўляем веру беларусаў у справядлівасць. Мы пішам гісторыю новай Беларусі. Якая пачнецца пасля суда над дыктатарам. Немінучага суда. 

Мы заклікаем усе дэмакратычныя краіны падтрымаць намаганні Літвы. Скарыстайцеся сваім правам згодна з артыкулам 14 Рымскага статута. Хай справядлівасць пераможа над беспакаранасцю. Гэтага хоча ўвесь беларускі народ. Што нас усіх аб'ядноўвае. Жаданне справядлівасці.

Я падтрымліваю сённяшнюю заяву кіраўніцы Аб'яднанага Пераходнага Кабінета Беларусі Святланы Ціханоўскай. Ратыфікацыя Рымскага статута новай Беларуссю гарантуе, што беспакаранасць за міжнародныя злачынствы стане немагчымай у нашай краіне. Ніводны міжнародны злачынца не зможа пазбегнуць адказнасці ў новай Беларусі.

Жыве Беларусь!

Крыніца: НАУ

Міжнародны крымінальны суд (МКС) атрымаў запыт ад Літвы для пачатку расследавання супраць рэжыму Лукашэнкі за рэпрэсіі пасля выбараў-2020. Упершыню міжнародная судовая інстытуцыя афіцыйна будзе разглядаць злачынствы рэжыму. Гэты крок – вынік працы праваабаронцаў і дэмакратычных сіл Беларусі. 

Факты злачынстваў:

➖ дэпартацыя: па дадзеных ААН рэжым вымусіў каля 300 тысячаў беларусаў пакінуць краіну праз рэпрэсіі, катаванні і палітычныя пераследы;
➖ пераслед беларусаў за мяжой: пагрозы жыццю і здароўю, палітычна матываваныя прысуды, канфіскацыі маёмасці, пазбаўленне доступу да дзяржаўных паслугаў;
➖ іншыя негуманныя акты.

Якія вынікі чакаць? 

➖ расследаванне злачынстваў і магчымае пакаранне адказных;
➖ пашырэнне міжнароднага ціску на рэжым;
➖ заахвочванне іншых краінаў звярнуцца ў міжнародныя суды па падобных справах.

Святлана Ціханоўская патлумачыла важнасць распачатай справы:

«Рашэнне Літвы звярнуцца ў Міжнародны крымінальны суд супраць беларускага рэжыму – важны крок да справядлівасці для Беларусі. На працягу больш чым чатырох гадоў беларусы пакутуюць ад жорсткіх рэпрэсіяў пасля фальсіфікацыі выбараў-2020. Злачынствы, якія здзейсніў рэжым Лукашэнкі, не павінны заставацца беспакаранымі. Мы верым, што разам з Літвой і міжнароднай супольнасцю забяспечым дастатковую колькасць доказаў, каб прыцягнуць вінаватых да адказнасці».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Падчас візіту ў ЗША беларуская лідарка далучылася да панэльнай дыскусіі на штогадовым Саміце Канкордыя, які праходзіць на палях Генасамблеі ААН. Разам з былой прэзідэнткай Харватыі Каліндай Грабар-Кітаравіч Ціханоўская абмеркавала ролю Беларусі ў бяспецы рэгіёна, а таксама адзначыла: трэба разглядаць нашую краіну як частку вырашэння крызісу.

📎 «Часам словаў асуджэння недастаткова. Часам вельмі важныя дзеянні. І я думаю, што дэмакратычны свет не выкарыстоўвае ўсе магчымасці, каб дапамагчы беларусам і ўкраінцам. Гэта пра адказнасць. Гэта пра дапамогу. Гэта пра салідарнасць».

📎 «Без свабоднай і дэмакратычнай Беларусі будзе пастаянная пагроза для Украіны і для заходніх краінаў. Таму мы павінны разглядаць Беларусь не толькі як праблему, але і як частку рашэння. Бо беларусы вельмі згуртаваныя супраць дыктатуры і імперыялістычных амбіцыяў Расіі. І вельмі згуртаваныя ў падтрымцы Украіны».

📎 «Нашая задача – прасоўваць беларускую справу. Тлумачыць свету, што Расія разглядае Беларусь і Украіну як непаслухмяных дзяцей, якія не маюць права самастойна выбіраць сваю будучыню і якіх яна хоча вярнуць у савецкае мінулае».

📎 «Калі людзі кажуць пра стомленасць, я думаю: напрыклад, дом вашага суседа гарыць, а вы спіце ў сваім доме, – вядома, больш камфортна спаць у ўтульным ложку. Спаць, не думаючы, што адбываецца. Але калі вы не дапаможаце свайму суседу, агонь перакінецца на ваш дом».

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Падчас Генасамблеі ААН беларуская лідарка сустрэлася з прадстаўніцай ЗША па глабальным крымінальным правасуддзі Бэт Ван Шаак. Святлана Ціханоўская абмеркавала праблемы пераследу беларусаў за мяжой і рызыкі, з якімі сутыкаюцца тыя, хто вяртаецца на радзіму.

Акрамя таго, бакі абмеркавалі:

📎 прыцягненне да адказнасці прадстаўнікоў рэжыму, датычных да рэпрэсіяў і парушэнняў правоў чалавека;
📎 адкрыццё справаў у межах універсальнай юрысдыкцыі і праз міжнародныя суды;
📎 сітуацыю з палітвязнямі, у тым ліку – рэжым інкамунікада.

Ван Шаак запэўніла Ціханоўскую, што ЗША будуць прыкладаць намаганні, каб адказныя за рэпрэсіі панеслі пакаранне. Адзначым, што раней беларуская лідарка напісала супольны артыкул з Ван Шаак у прэстыжным амерыканскім выданні The Hill.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Па інфармацыі "Вясны", з пачатку 2024 года па вяртанні ў Беларусь былі затрыманыя больш за 55 чалавек, супраць 17 з якіх узбудзілі крымінальныя справы. Пры гэтым лічба можа быць значна большай праз адсутнасць поўных звестак у праваабаронцаў. Пад асаблівы дагляд на мяжы трапляюць як беларусы, так і грамадзяне іншых краінаў, большасць з якіх — украінцы. Падставай для допыту ці затрымання могуць стаць падпіскі на незалежныя СМІ, схаваныя фота з пратэстаў у тэлефоне або сацыяльных сетках, нацыянальная сімволіка і нават штампы ў пашпарце аб наведванні Украіны. Калі чалавек знаходзіцца ў базе "БЕСпорядки", куды ўносяцца дадзеныя ўсіх затрыманых пасля пачатку пратэстаў у 2020 годзе, то відавочных падставаў можа і не быць. Людзей дапытваюць, іх тэлефоны правяраюць, на некаторых наўпрост у аўтобусе надзяваюць кайданкі, а за іншымі прыходзяць праз некалькі дзён."Вясна" распавядае актуальную інфармацыю пра пераслед людзей, якія вяртаюцца ў Беларусь з-за мяжы.

Праваабаронцы нагадваюць, што калі вы удзельнічалі ў паслявыбарчых пратэстах, данацілі беларускім ініцыятывам ці арганізацыям, пакідалі каментары ў інтэрнэце, падтрымлівалі палітвязняў пасылкамі ці грашыма, то вяртацца ў Беларусь небяспечна. 

Затрыманні і допыты

З пачатку 2024 года пры перасячэнні мяжы з Беларуссю, па падліках праваабаронцаў "Вясны",былі затрыманы больш за 55 чалавек, палову з іх прыцягнулі да адказнасці паводле адміністрацыйных артыкулаў. Але адзначым, што гэтая лічба можа быць значна большай праз адсутнасць поўных звестак. 

Прычынай для пераследу могуць стаць фота з пратэстаў у 2020 годзе, данаты, каментары ў сацыяльных сетках, "экстрэмісцкія" рэпосты, фота з бел-чырвона-белай сімволікай, якія знаходзяць у тэлефонах і сацыяльных сетках, фота з акцый салідарнасці за мяжой. Гэта сілавікі знаходзяць у сацыяльных сетках пры праверках тэлефонаў на мяжы. Праз допыты праходзяць тыя, хто ўключаны ў базу сілавікоў "БЕСпорядки" — туды ўносяцца дадзеныя ўсіх затрыманых пасля пачатку пратэстаў у 2020 годзе.

Пры гэтым кожны дзень апроч затрыманняў адбываюцца і допыты тых, хто заязджае ў краіну. Праваабаронцам вядома, што пытанні ў супрацоўнікаў мытні або КДБ выклікаюць, напрыклад, штампы ў пашпарце аб наведванні Украіны. Таксама вядома, што працягваюцца і дбайныя праверкі ўсіх украінцаў, якія перасякаюць беларускую мяжу. Відавочцы распавядаюць, што яны могуць займаць больш за шэсць гадзін у выпадку, калі грамадзян Украіны ў аўтобусе некалькі. Некаторых, якія кажуць, што едуць у Расію, наўпрост на мяжы прымушаюць набыць квіток на самалёт з Мінску.

Праверкі і затрыманні ладзяць на ўсіх працуючых прапускных пунктах з Еўразвязам, у тым ліку і на мяжы з Расіяй. Сілавікі высаджваюць беларусаў з рэйсавых аўтобусаў, сустракаюць іх на аўтобусных ці чыгуначных вакзалах, або прыходзяць па іх ужо дадому пасля вяртання. Калі затрыманне адбываецца наўпрост у пункце пропуску, то чалавека да суда звычайна змяшчаюць у бліжэйшы РАУС, дзе супраць яго складаюць пратакол.

Адміністрацыйны пераслед

Суды над затрыманымі на мяжы Беларусі з краінамі ЕС адбываюцца штомесячна. Больш за ўсё справаў разглядаюць у судзе Воранаўскага раёна і судзе Ленінскага раёна Брэста. Часцей за ўсё людзям прызначаюць вялікія штрафы, а некаторых затрыманых адпраўляюць на "суткі". Пратаколы звычайна складаюць за "распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў".

Так, напрыклад, у Воранаве 3 траўня асудзілі бацьку непаўнагадовага дзіця. Падставай для затрымання стала падпіска ва "Укантакце" на «экстрэмісцкія групы". Яго прызналі вінаватым паводле арт. 19.11 КаАП і прызначылі яму 1 200 рублёў штрафу (30 базавых велічыняў).

Таксама ў Воранаве 6 траўня асудзілі і маці двух маленькіх дзяцей. Яе асудзілі за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў" за падпіску ў фэйсбуку. Яе асудзілі да штрафу памерам 800 рублёў (20 базавых велічыняў).

А ў Ашмянах 3 траўня адбыўся суд над мужчынам, у якога ў тэлефоне знайшлі падпіскі на «экстрэмісцкія каналы". Вынікам стаў штраф у 1 200 рублёў (30 базавых велічыняў).

Важна! Праваабаронцы нагадваюць, што рэпрэсіі ў Беларусі адбываюцца штодзённа цягам ужо трох з паловай гадоў. Калі вы праяўлялі грамадска-палітычную актыўнасць з 2020 года і па сёння: прымалі ўдзел у акцыях пратэсту ў Беларусі і за мяжой, пакідалі каментары ў сацсетках, данацілі на падтрымку пацярпелых у Беларусі ці ва Украіне, актыўнічалі ў дваравым чаце, з якога даўно выйшлі, калісьці запосцілі ў фэйсбуку новы кліп любімага беларускага гурта, чые песні былі прызнаныя экстрэмісцкімі, то рызыкі пераследу па вяртанні ў Беларусь вельмі высокія. Калі ласка, клапаціцеся пра сваю бяспеку, а таксама не забывайце пра тых родных і знаёмых, чые паведамленні ці фота з пратэстаў, могуць знайсці ў вашым тэлефоне.

Ілюстрацыя fernandocobelo.com 

Крыніца: ПЦ "Вясна"

У рамках працы Рады па правах чалавека ААН прайшоў інтэрактыўны дыялог па рэзалюцыі 55/27 аб прамежкавай інфармацыі Вярхоўнай Рады пра сітуацыю з правамі чалавека ў Беларусі напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2020 года і пасля іх.

З уступным словам выступіла старшыня групы незалежных экспертаў па Беларусі Карынна Маскаленка. У сваёй прамове яна падкрэсліла пагаршэнне сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі, а таксама заклікала дзяржавы-члены ААН аказаць максімальны ўплыў на рэжым Лукашэнкі для вызвалення і поўнай рэабілітацыі ўсіх палітзняволеных. Таксама спадарыня Маскаленка заклікала беларускі рэжым супрацоўнічаць з групай экспертаў і іншымі механізмамі ААН па правах чалавека.

Большасць краінаў-сябраў Рады па правах чалавека ААН, у тым ліку краіны ЕС, цалкам падтрымалі пачатак працы групы незалежных экспертаў па Беларусі. Таксама дэлегаты звярнулі ўвагу на сістэматычныя напады рэжыму Лукашэнкі на грамадзянскую супольнасць, інструменталізацыю судовай сістэмы Беларусі для падаўлення іншадумства, іншыя аспекты невыканання дзяржавай сваіх міжнародных абавязкаў па ахове правоў чалавека.

З заключным словам на 57-й сесіі Рады па правах чалавека выступіла Святлана Ціханоўская:

«У Беларусі больш за 1,400 палітычных зняволеных застаюцца за кратамі. Гэта настаўнікі, лекары, журналісты, актывісты. Якое іх «злачынства»? Яны казалі праўду і марылі пра свабоду.

Многія з іх утрымліваюцца ў рэжыме «інкамунікада» – без права на кантакты з вонкавым светам. З маім мужам, Сяргеем, няма сувязі больш за год. Я не ведаю, ці жывы ён. Мы не маем навінаў ад Мікалая Статкевіча, Марыі Калеснікавай, Ігара Лосіка і многіх іншых. Нобелеўскі лаўрэат Алесь Бяляцкі не атрымлівае неабходных лекаў. 

Гэта псіхалагічныя катаванні – не толькі для іх, але і для іх сем’яў.

Беларускія турмы – гэта смяротныя пасткі. З 2020 года пяць палітычных зняволеных ужо загінулі ў няволі, уключаючы Алеся Пушкіна і Вітольда Ашурка. Мы не можам чакаць новых смерцяў.

Я заклікаю Арганізацыю Аб’яднаных Нацый дзейнічаць. Патрабуйце спынення практыкі «інкамунікада». Патрабуйце доступу да медыцынскай дапамогі і кантактаў з сем’ямі для ўсіх палітычных зняволеных. Гэта не толькі палітычнае пытанне – гэта пытанне жыцця і смерці.

Я заклікаю сусветных лідараў зрабіць вызваленне палітычных зняволеных прыярытэтам. Гаварыце пра гэта ўголас. Скарыстайце ваш уплыў. Увядзіце санкцыі супраць тых, хто адказны. Разам мы можам спыніць гэты тэрор і вярнуць надзею Беларусі». 

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Беларуская лідарка пачала візіт у ЗША з Нью-Ёрка, дзе зараз праходзіць Генасамблея ААН. Ціханоўская ўзяла ўдзел у дэбатах па палітвязнях па палях Генасамблеі, арганізаваных дэлегацыяй Еўрасаюза супольна з Эстоніяй, Літвой, Іспаніяй, Германіяй і Францыяй. На дэбатах прысутнічалі дыпламаты і прадстаўнікі з больш чым 30 краінаў. З прамовамі выступілі міністры замежных справаў Літвы, Эстоніі, дзяржсакратары Францыі і Германіі, а таксама амбасадары шэрагу іншых краінаў.

У сваёй прамове лідарка акцэнтавала ўвагу на тым, што сітуацыя ў Беларусі – гэта нацыянальная катастрофа, у якую ААН павінна ўмяшацца. Таму яна прапанавала наступныя практычныя крокі:

• Заклікаць Генеральнага сакратара ААН і Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека падняць пытанне палітвязняў перад Лукашэнкам.

• Запатрабаваць, каб офіс ААН у Беларусі ці гуманітарныя арганізацыі, такія як Чырвоны Крыж, атрымалі доступ да палітвязняў.

• Разгледзець дыпламатычныя каналы для абмену зняволенымі, падобныя абмену па справе Красікава ці абмену ваеннапалоннымі з Украінай.

• Ініцыяваць «слуханні па формуле Аррыі» ў Радзе Бяспекі ААН па Беларусі, якія будуць датычыцца як пытанняў бяспекі, так і гуманітарных аспектаў.

• Уздымаць пытанне палітвязняў у дэбатах ААН і рэзалюцыях, патрабуючы іх вызвалення і рэабілітацыі. 

• АБСЕ і БДІПЧ павінны абмеркаваць пытанне палітвязняў на канферэнцыі па чалавечым вымярэнні ў наступным месяцы ў Варшаве.

• Падтрымаць міжнародную платформу па прыцягненні вінаватых да адказнасці і Міжнародны гуманітарны фонд падтрымкі рэпрэсаваных.

• Зрабіць кожнае ўзаемадзеянне з рэжымам залежным ад рэальных зменаў, уключаючы вызваленне палітычных зняволеных і спыненне рэпрэсіяў.

• Ангажаваць краіны-партнёры рэжыму, якія маюць рычагі ўплыву і могуць паспрыяць вызваленню палітвязняў.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Чаму realpolitik у дачыненні да рэжыму Аляксандра Лукашэнкі асуджаны на правал

Арыгінал артыкула: novayagazeta.eu

«Калі б у мяне папрасілі парады прадстаўнікі беларускай апазіцыі, я б параіў ім пагадзіцца на ўсё, што скажа Лукашэнка, у абмен на свабодныя парламенцкія выбары і парламенцкую недатыкальнасць», — сказаў нядаўна былы міністр унутраных спраў Украіны Юрый Луцэнка ў інтэрв’ю незалежнаму беларускаму медыя «Zerkalo.io».

Бачыць такія заявы прымушае мяне разважаць пра тое, наколькі моцная вера ў дэмакратыю сярод тых, хто меў шчасце бачыць яе на практыцы і жыць у дэмакратычнай краіне. Як яна здаецца безумоўнай людзям з усталяваным дэмакратычным мысленнем. І як гэтая вера часам можа прыводзіць да здагадкі, што рэжымы, якія дыяметральна процілеглыя дэмакратыі, могуць добраахвотна пагадзіцца на плаўны пераход да дэмакратыі і самі пагадзіцца распачаць працэс свайго самазнішчэння.

Тым часам Беларусь ужо чацвёрты дзесяцігоддзе жыве пад дыктатурай Лукашэнкі. І ў гэтым чацвёртым дзесяцігоддзі ясна відаць, што пераўтварэнне яго рэжыму з аўтарытарнай дыктатуры ў таталітарную набліжаецца да завяршэння. Любыя прыкметы паслаблення яго жалезнай хваткі, адлігі, лібералізацыі ці дэмакратызацыі тут абсалютна адсутнічаюць.

Беларускі доктар сацыялогіі Генадзь Коршунаў у канцы ліпеня апублікаваў апошнюю частку свайго даследавання «Барометр рэпрэсій». Гэта абавязковае чытанне для ўсіх, хто сапраўды хоча зразумець цяперашні маштаб рэпрэсій у Беларусі. Яно дае дакладную ацэнку сітуацыі, заснаваную на фактах, а не на суб'ектыўных адчуваннях ці здагадках.

У чацвёртым дзесяцігоддзі праўлення Лукашэнкі ёсць відавочныя прыкметы таго, што пераўтварэнне Беларусі з аўтарытарнай дыктатуры ў таталітарную практычна завершана.

У прыватнасці, колькасць палітвязняў павялічылася, колькасць новых крымінальных спраў супраць беларусаў, якія не згодныя з рэжымам Лукашэнкі, дасягнула максімуму за апошнія чатыры гады, 50 тысяч чалавек былі затрыманыя з пачатку выбарчай кампаніі 2020 года, больш за 1700 беларускіх некамерцыйных арганізацый былі зачынены з 2021 года — і гэта кансерватыўныя ацэнкі.

Сардэчна запрашаем у рэальнасць жыцця пад дыктатурай, альтэрнатыўную рэальнасць дэмакратыі, дзе дэмакратычнае мысленне часта памірае. Дэмакратычнае мысленне не дзейнічае і не можа дзейнічаць у такой альтэрнатыўнай рэальнасці, паколькі рэальнасць дыктатуры функцыянуе па зусім іншых правілах.

Правілы простыя, і асноўны прынцып — «знішчай або будзь знішчаны». І ўсе гэтыя гады Лукашэнка быў заняты тым, што знішчаў сваіх апанентаў, журналістаў, мірных пратэстоўцаў ці палітвязняў. Ён знішчае грамадзянскія правы, свабоды, грамадзянскую супольнасць і прыватны бізнэс — усё, што ўяўляе ўнутраную пагрозу.

Яго агрэсія даўно выйшла за межы Беларусі. Акрамя рэпрэсій унутры краіны, рэжым Лукашэнкі не адмаўляецца і ад знешняга тэрарызму: ці то захоп грамадзянскага самалёта, ці то запуск гібрыднай міграцыйнай вайны з ЕС, ці то накіраванне шпіёнаў і дыверсантаў у суседнія еўрапейскія краіны, ці то саўдзел у вайне супраць Украіны. Знішчай або будзь знішчаны.

Мы ўсе бачылі ўварванне ва Украіну з тэрыторыі Беларусі 24 лютага 2022 года. Разню ў Бучы. Больш за 800 ракетных удараў, нанесеных з тэрыторыі Беларусі. Як мінімум 3500 украінскіх дзяцей, дэпартаваных непасрэдна рэжымам Лукашэнкі. Мы бачым дапамогу, якую рэжым Лукашэнкі аказвае Расіі ў абыходзе санкцый. Мы бачым масавую перадачу зброі ў Расію. Мы бачым вытворчасць зброі для Расіі беларускім ваенна-прамысловым комплексам. І хто можа забыць пра перавозку расійскай ядзернай зброі ў Беларусь?

Мы бачым напады на польскіх памежнікаў. Мы бачылі забойства польскага салдата на мяжы. Мы бачылі дыверсіі і падпалы на польскай тэрыторыі. І, прабачце за асабісты погляд, але ў канцы ліпеня я даў паказанні ў польскай пракуратуры па справе падбухторвання да забойства. Мэтай быў я, і для гэтага павінны былі выкарыстоўвацца замежныя спецслужбы.

Тым не менш мы да гэтага часу бачым прапановы, што з Лукашэнкам можна аб чымсьці дамовіцца. Ці пайсці на нейкія саступкі. На жаль, некаторыя прапановы зыходзяць нават ад людзей, якія называюць сябе прадстаўнікамі дэмакратычных сіл Беларусі.

Прапановы прызнаць рэжым легітымным, вярнуць еўрапейскіх амбасадараў, перагледзець санкцыі, праводзіць «гнуткую палітыку» і кампрамісы з Лукашэнкам. Прапановы могуць выглядаць так, быццам яны з паралельнай рэальнасці, але гэта рэальнасць дыктатуры Лукашэнкі, і людзі, якія іх агучваюць, фактычна заклікаюць нармалізаваць і прыняць рэжым.

Нягледзячы на тое, што гэта, па сутнасці, капітуляцыя, такія прапановы часткова абапіраюцца на заходнюю пазіцыю, якая пераважна неадназначная і непаслядоўная адносна рэжыму Лукашэнкі, што ў цяперашняй форме наўрад ці можна назваць стратэгіяй.

Гэтая пазіцыя, падобна, заключаецца ў тым, каб аказваць ціск на рэжым, але не занадта моцны. Увесці гандлёвыя санкцыі, але не дапусціць занадта моцнага эканамічнага шоку. Гарманізаваць санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі і Расіі за вайну — але не цалкам. Абвясціць на самым высокім узроўні неабходнасць прыцягнуць рэжым Лукашэнкі да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці і ваенныя злачынствы — але не рэалізаваць гэта.

І што бачаць такія рэжымы, як рэжым Лукашэнкі, у такой пазіцыі? Слабасць. Шанец працягваць свае злачынствы, працягваць тэрарызм, развязваць агрэсію. Бо адзіная мова, якую яны разумеюць, — гэта мова сілы. Яны не размаўляюць на іншай мове. У любыя паўмеры і спробы дыпламатыі яны бачаць праяву слабасці, прастору для манеўру і магчымасць павысіць стаўкі. І яны гэтым карыстаюцца.

Мы назіраем пазіцыйныя дзеянні, тактыку рэакцыі, а не праактыўныя дзеянні. Гэта тактыка без стратэгіі. У рэшце рэшт, стратэгія прадугледжвае дакладна акрэсленыя мэты і дакладнае разуменне таго, чаго вы хочаце дасягнуць. І тактыка павінна набліжаць вас да гэтай мэты, спалучацца з гэтай стратэгіяй і актыўна спрыяць яе дасягненню.

Якой павінна быць асноўная стратэгічная мэта Захаду ў адносінах да Беларусі? Я думаю, што гэта відавочна — дэмакратызацыя, а затым інтэграцыя Беларусі ў еўрапейскую супольнасць і еўрапейскую цывілізацыю.

Ці магчыма гэта пры прадаўжэнні і замацаванні дыктатуры Лукашэнкі? Вядома, не. Ці магчыма дасягнуць чаго-небудзь, акрамя далейшага ўмацавання яго ўлады, палавінчатымі мерамі і саступкамі? Прызнаўшы рэжым легітымным? Зняўшы санкцыі, апраўдаўшы яго ад юрыдычнай адказнасці? Не, гэта немагчыма. Трыццацігадовае праўленне Лукашэнкі — найлепшы доказ гэтага, і аб’ектыўныя факты выразна вызначаюць траекторыю эвалюцыі рэжыму — таталітарная дыктатура, якая абараняецца суседняй імперыяй. Паўночная Карэя 2.0.

Вы наўрад ці знойдзеце каго-небудзь, хто скажа, што realpolitik у дачыненні да дыктатараў, якія развязалі крывавыя войны, масавыя рэпрэсіі і генацыд, калі-небудзь была паспяховай «стратэгіяй».

У сувязі з гэтым падыход realpolitik, прыхільнікі якога прапануюць кампрамісы з Лукашэнкам, ужо не проста ілюзія, самападман ідэалістычных дэмакратаў, якія лічаць, што паступовыя змены ў такой дыктатуры магчымыя і што ў ёй ёсць хоць бы зерне здаровага сэнсу і гнуткасці. Гэта зусім іншае. Гэта прызнанне права дыктатуры на існаванне.

Але як толькі вы прызнаеце, што дыктатар, які жыве і кіруе па прынцыпе «знішчай або будзеш знішчаны», мае «права сілы», ён можа зрабіць толькі адзін вывад — што ён можа быць упэўнены ў сваёй уладзе і беспакаранасці.

Гісторыя ведае шмат такіх прыкладаў. І вы наўрад ці знойдзеце каго-небудзь, хто скажа, што рэалпалітык у дачыненні да дыктатараў, якія развязалі крывавыя войны, масавыя рэпрэсіі і генацыд, калі-небудзь была паспяховай «стратэгіяй». І мы выразна бачым, да чаго прывёў гэты падыход у дачыненні да Лукашэнкі. Мы быццам бачым, але не хочам заўважаць.

Ёсць паняцце «погляд на прыз», але калі справа даходзіць да стратэгіі ў дачыненні да Беларусі, адбываецца адваротнае. Без вызначэння і пастаноўкі мэты немагчыма перайсці ад тактыкі да стратэгіі. Чым даўжэй гэта зацягваецца, тым даўжэй беларускае пытанне застаецца крывацечнай ранай.

Крыніца: НАУ

У сустрэчы таксама прыняў удзел прадстаўнік Народнай амбасады Беларусі ў Швецыі Зміцер Васэрман. 

Абодва старшыні камітэтаў абмеркавалі ключавыя пытанні, уключаючы міжпарламенцкае супрацоўніцтва паміж Рыксдагам і Каардынацыйнай Радай, свабоду перамяшчэння для беларусаў і беларусак, легалізацыю беларускіх уцекачоў у Швецыі. Важная частка дыскусіі была прысвечана таму, як можна адкарэктаваць санкцыі, каб яны былі максімальна эфектыўнымі, б’ючы па нелегітымным рэжыме і яго камерцыйных і рэпрэсіўных структурах, адначасова захоўваючы адкрытасць і супрацоўніцтва з ужо пацярпелым беларускім народам.

Аляксандра Мамаева падрабязна праінфармавала Арона Эмільсана аб структуры і дзейнасці Каардынацыйнай Рады, а таксама аб іншых інстытутах дэмакратычных сіл Беларусі. Яна таксама распавяла пра сітуацыю ў Беларусі і пра рэпрэсіўныя метады, якія выкарыстоўвае жорсткая прарасійская дыктатура супраць грамадзян краіны.

Сустрэча завяршылася ўзаемным разуменнем важнасці далейшага развіцця супрацоўніцтва для падтрымкі правоў чалавека і дэмакратыі ў Беларусі. 

Крыніца: Народныя амбасады Беларусі

Беларускія дэмакратычныя сілы і дыяспары актыўна ўдзельнічаюць у дапамозе ахвярам паводкі, якая закранула шэраг краінаў Цэнтральнай Еўропы, у тым ліку Польшчу і Чэхію. У гэты цяжкі момант беларусы праяўляюць салідарнасць і падтрымку як унутры супольнасці, так і з пацярпелымі мясцовымі жыхарамі.

Аб’яднаны Пераходны Кабінет арганізаваў гарачую лінію для дапамогі беларусам, якія пацярпелі ад паводкі ў Польшчы і Чэхіі.

Самі беларусы таксама актыўна ўдзельнічаюць у дапамозе пацярпелым ад стыхіі:
🇵🇱 У Польшчы беларусы Уроцлава ўжо мабілізаваліся: запісваюцца валанцёрамі і дапамагаюць ахвярам паводкі ў Ніжняй Сілезіі. У Варшаве пачаўся тэрміновы збор гуманітарнай дапамогі, людзі прыносяць неабходныя рэчы ў пункты збору па горадзе.

🇨🇿 У Чэхіі беларусы таксама далучаюцца да валанцёрскай дапамогі: Георгій Шылін, тата дзяўчынкі Варвары, якая калісьці ахвяравала свой дрон Украіне, цяпер дапамагае ахвярам паводкі. З ініцыятывы Офіса дэмакратычных сілаў Беларусі ў Чэхіі, беларусы і чэхі ахвяруюць на дапамогу праз зборы, арганізаваныя чэшскімі няўрадавымі арганізацыямі.

У зоне, закранутай паводкай, пражываюць таксама беларусы і беларускі, якія перадаюць інфармацыю пра патрэбы на месцы. Напрыклад, ад доктаркі Вольгі Жарнасек мы ведаем, што ў Шумперскім рэгіёне патрэбныя гумовыя пальчаткі, лапаты і іншае.

«Дарагія беларусы, у чарговы раз вы дэманструеце салідарнасць і самаарганізацыю. Калі ў краінах, дзе вы жывяце, здараецца бяда – вы адразу рэагуеце і пачынаеце аказваць дапамогу, валанцёрыць, збіраць сродкі. Дзякуй за вашую чалавечнасць і эмпатыю. Калі ж бяда закранула вас асабіста, звяртайцеся да нас праз гарачую лінію, і мы будзем імкнуцца дапамагчы і адказаць на пытанні», – пракаментавала Святлана Ціханоўская.

Крыніца: Святлана Ціханоўская

Намеснік кіраўніцы Кабінета, кіраўнік НАУ Павел Латушка правёў двухбаковую сустрэчу з намеснікам міністра замежных спраў Літвы Сімонасам Шатунасам.

«Мы будзем працягваць узаемадзейнічаць з урадам Літвы для ўзмацнення санкцыйнага ціску на рэжым Лукашэнкі да таго часу, пакуль рэжым не спыніць рэпрэсіі, не вызваліць усіх палітычных зняволеных, не спыніць міграцыйную вайну на мяжы з Еўрапейскім саюзам і не спыніць падтрымку Расіі ў яе агрэсіі супраць Украіны», — адзначыў Павел Латушка па выніках сустрэчы.

Павел Латушка падрабязна праінфармаваў намесніка міністра пра:

• галоўную мэту працы Народнага антыкрызіснага ўпраўлення: выкарыстоўваючы існуючыя міжнародна-прававыя механізмы, прыцягнуць дыктатара Лукашэнку і яго памагатых да адказнасці за злачынствы супраць чалавечнасці ў дачыненні да беларускага народа і іншыя міжнародныя злачынствы;

• адсутнасць ўмоў для правядзення канкурэнтных і празрыстых выбараў у Беларусі ў 2025 годзе. Сіманас Шатунас зазначыў, што калі так званыя «выбары» ў Беларусі пройдуць у такім жа ключы, як і праходзіць падрыхтоўка да іх, рэжым Лукашэнкі можа чакаць наступны этап санкцый.

У сувязі з тым, што Сіманас Шатунас адказвае ў МЗС Літвы за санкцыйную палітыку, асаблівая ўвага на сустрэчы была нададзеная пытанням санкцый. Павел Латушка падкрэсліў, што існуючыя «шчыліны» паміж двума дыктатарскімі рэжымамі дазваляюць Лукашэнку атрымліваць прадукцыю, неабходную для падтрымкі расійскай агрэсіі ва Украіне. Таксама абмяркоўвалася пытанне ўзмоцненага кантролю за выкананнем ужо ўведзеных санкцый і неабходнасці комплекснага падыходу да гэтага пытання, каб прадухіліць абыход санкцыйных абмежаванняў. Сіманас Шатунас зазначыў, што выступае за далейшую гарманізацыю санкцый супраць рэжыму Лукашэнкі і Расіі.

Павел Латушка звярнуў асаблівую ўвагу намесніка міністра замежных спраў Літвы на рэпрэсіі, якія працягваюцца ў Беларусі. Кожны дзень рэжым працягвае палітычна матываваны пераслед. Штомесяц дзясяткі новых палітзняволеных трапляюць у турмы. Працягваюцца арышты беларусаў, якія вяртаюцца з-за мяжы. Пад рэпрэсіі трапляюць і тыя, хто аказвае дапамогу палітзняволеным.

У сувязі з тым, што камандай НАУ быў накіраваны запыт міністру фінансаў Літвы наконт аўтамабіляў беларусаў, якія «захраслі» ў порце Клайпеды, намеснік міністра прадставіў пазіцыю літоўскага боку па гэтай праблеме. Таксама было закранута пытанне забароны на ўезд аўтамабіляў з беларускай рэгістрацыяй на тэрыторыю Літвы.

«Прадметны дыялог з намеснікам міністра замежных спраў Літвы дэманструе супадзенне пазіцый Аб'яднанага Пераходнага Кабінета і Міністэрства замежных спраў Літвы па прынцыповых пытаннях далейшай палітыкі ў дачыненні да рэжыму Лукашэнкі. Падчас сустрэчы была адзначана не толькі важнасць санкцыйнага ціску на рэжым Лукашэнкі, але і неабходнасць міжнароднага супрацоўніцтва ў пытаннях абароны правоў чалавека і дэмакратычных прынцыпаў, а таксама неабходнасць падзелу паміж рэжымам Лукашэнкі і беларусамі, якія выступаюць супраць вайны і дыктатуры», — адзначыў Павел Латушка.

Крыніца: НАУ

На гэтым тыдні адбылася іх сумесная сустрэча з чальцамі парламенцкай групы сяброў Беларусі і з дыпламатычным прадстаўніком МУС Італіі Марко Віллані.

Былі ўзнятыя наступныя пытанні: 

— састаўленне плана арганізацыі міжнароднай парламенцкай асамблеі прадстаўнікоў груп «Сябры дэмакратычнай Беларусі»;